Artykuł 13.02.2019 5 min. czytania Tekst Image Po dzisiejszym posiedzeniu połączonych komisji sejmowych mamy dobre wiadomości: udało się przekonać rząd i posłów do wprowadzenia zmian w prawie bankowym, które zmienią proces przyznawania kredytów. W miejsce „czarnej skrzynki”, która wypluwa niezrozumiałe decyzje bez uzasadnienia, ma się pojawić przejrzysta procedura, wzmacniająca prawa osób ubiegających się o kredyt. To duży przełom w relacjach bank–klient i odpowiedź ustawodawcy na postulaty, które zgłaszamy od dawna. Krótka historia długiej walki Od momentu, w którym pojawił się rządowy projekt tzw. ustawy sektorowej (wdrażającej RODO w 160 ustawach) i propozycje zmian w prawie bankowym, walczyliśmy o to, żeby każdy konsument starający się o kredyt miał prawo zażądać od banku wyjaśnienia oceny zdolności kredytowej i decyzji, którą w jego sprawie podjął bank. W pierwszej wersji projektu było przewidziane jedynie szczątkowe i nieprecyzyjnie sformułowane prawo do wyjaśnienia, dotyczące wyłącznie decyzji podejmowanych w sposób automatyczny, czyli bez udziału człowieka. Uznaliśmy, że to za mało, i walczyliśmy o więcej. Tym bardziej, że od kilku lat prawo do wyjaśnienia oceny zdolności kredytowej (w każdej sytuacji) mają przedsiębiorcy. Na pierwszym posiedzeniu specjalnej podkomisji powołanej do prac nad tym pakietem zaapelowaliśmy do rządu i posłów o wprowadzanie dalej idących gwarancji dla konsumentów. Ten pomysł poparli posłowie wszystkich partii, a przewodniczący podkomisji Edward Siarka wezwał Ministerstwo Cyfryzacji do wypracowania kompromisu ze „stroną społeczną” i przedstawicielami banków. Negocjacje i praca nad brzmieniem przepisów zajęły trzy tygodnie, ale warto było poczekać. Koniec z „czarną skrzynką” przy udzielaniu kredytów Na wniosek ubiegającego się o kredyt konsumenta bank przedstawi mu czynniki, w tym dane osobowe, które miały wpływ na ocenę zdolności kredytowej. To kwintesencja zgłoszonej dzisiaj przez rząd i popartej przez posłów ze wszystkich ugrupowań zmiany w prawie bankowym. Na wniosek ubiegającego się o kredyt konsumenta bank przedstawi mu czynniki, w tym dane osobowe, które miały wpływ na ocenę zdolności kredytowej. To kwintesencja zgłoszonej dzisiaj przez rząd i popartej przez posłów ze wszystkich ugrupowań zmiany w prawie bankowym. Minister Karol Okoński wskazał, że intencją ustawodawcy jest to, by w ramach wyjaśnienia banki przekazywały kredytobiorcom przede wszystkim najważniejsze informacje, które przesądziły o takiej, a nie innej ocenie zdolności kredytowej. A więc nie wystarczy długa lista mniej lub bardziej istotnych czynników, wśród których mogłyby umknąć te, które miały największy wpływ (i np. zdecydowały o odmowie udzielenia kredytu). Według danych Narodowego Banku Polskiego ponad 40% z nas spłaca kredyt. Dlatego decyzje kredytowe banków mają bezpośredni wpływ na życie milionów ludzi: przesądzają o tym, w jakich warunkach mieszkamy, czy będzie nas stać na pilną operację, czy wyślemy dzieci na dobre studia albo wyjedziemy na wymarzone wakacje. Człowiek, któremu bank wystawia negatywną ocenę i odmawia kredytu, może się znaleźć w trudnej sytuacji. Nie ma szans tego zmienić bez rzetelnej i pełnej informacji o podstawach decyzji. A przecież jej podstawą są dane osobowe! Jak ta zmiana ma się do RODO? Zgodnie z RODO każdy ma prawo kontrolować swoje dane (np. poprawić, jeśli są błędne, albo usunąć, jeśli zostały zebrane bez podstawy prawnej). Art. 22 RODO przewiduje prawo do interwencji ludzkiej i wyjaśnienia dla istotnych lub prawnie wiążących decyzji podejmowanych automatycznie, bez udziału człowieka. Do tej pory banki nie respektowały nawet tego prawa, zasłaniając się albo tajemnicą przedsiębiorstwa, albo tym, że ostateczne decyzje podejmuje człowiek. Wraz z wejściem w życie nowych przepisów będą musiały zapewnić wyjaśnienie każdej decyzji kredytowej (ze wskazaniem danych osobowych, które miały na nią wpływ), również podjętej przez pracownika banku. O ile nam wiadomo, to pierwsza taka regulacja w Unii Europejskiej. Ustawy nie przyjął jeszcze Sejm, ale poprawka rządowa wskazuje, że sprawa została przesądzona. Ustawa wejdzie w życie po 14 dniach od ogłoszenia, co – w zależności od tempa prac obu izb parlamentu i Prezydenta – nastąpi prawdopodobnie w maju. Katarzyna Szymielewicz, Wojciech Klicki Posłuchaj odcinka podcastu Panoptykon 4.0: Co wie o Tobie bank? Dowiedz się więcej o tym, jak RODO wpływa na scoring. Od niemal 10 lat Fundacja Panoptykon walczy o wzmocnienie praw jednostki w walce z korporacjami. Wesprzyj nas w tej walce! Wpłać darowiznę na konto Fundacji Panoptykon lub przekaż 1% podatku (KRS: 0000327613) Wojciech Klicki Autor Temat banki i finanse profilowanie reforma ochrony danych prawo Poprzedni Następny Newsletter Otrzymuj informacje o działalności Fundacji Administratorem twoich danych jest Fundacja Panoptykon. Więcej informacji o tym, jak przetwarzamy dane osób subskrybujących newsletter, znajdziesz w naszej Polityce prywatności. Zapisz się Zapisz się Akceptuję Regulamin usługi Zobacz także Artykuł RODO: koniec z traktowaniem nas jak towar Setki maili z powiadomieniami o zmianie polityk prywatności, namawiające do wyrażenia zgody na przetwarzanie danych banery przesłaniające popularne portale informacyjne… Od tygodni jesteśmy bombardowani – nieraz sprzecznymi – komunikatami związanymi z nowym prawem o ochronie danych osobowych.… 25.05.2018 Tekst Artykuł Czy z sieci znikną banery wymuszające „zgody” na profilowanie w celach marketingowych? Ważny wyrok TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał ważny wyrok w sprawie przeciwko IAB Europe dotyczącej zbierania „zgód” na profilowanie w celach marketingowych. Czy ta decyzja zatrzyma inwazyjne śledzenie i profilowanie reklam, na którym korzystają setki „zaufanych partnerów” IAB Europe, w tym… 08.03.2024 Tekst Artykuł Odmowa kredytu? Walczymy o prawo do uzasadnienia W sejmowej podkomisji zakończyły się prace nad zmianami związanymi z RODO, w tym zmianami w Prawie bankowym. Apelowaliśmy do posłów, by przyznali konsumentom prawo do uzyskania uzasadnienia decyzji o odmowie przyznania kredytu. 09.01.2019 Tekst