Komisja Europejska rozpoczyna prace nad nową regulacją dotyczącą usług cyfrowych, o roboczej nazwie Digital Services Act (kodeks usług cyfrowych). O pracach w tym zakresie poinformowała nowa przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. To więcej niż (od dawna oczekiwana) rewizja dyrektywy o handlu elektronicznym, ustalającej m.in. zasady odpowiedzialności pośredników internetowych za publikowane treści. Nowa regulacja ma być odpowiedzią również na społeczne i ekonomiczne problemy związane z działaniem globalnych platform internetowych (od mikrotargetowania i rozprzestrzeniania dezinformacji po tłamszenie konkurencji).

Jak ograniczyć samowolę służb specjalnych w dobie ich rosnących uprawnień i możliwości, jakie dają nowe technologie? Odpowiedzią powinno być powołanie niezależnego organu kontrolnego i przyznanie jednostce prawa do informacji, że była przedmiotem zainteresowania służb. To postulaty przedstawione w raporcie Osiodłać Pegaza przez grupę ekspertów pracujących pod egidą Rzecznika Praw Obywatelskich.

Mierzymy się z upadkiem niezależnych mediów, z uzależnieniem ludzi od informacyjnych bodźców, z zanikiem krytycznego myślenia i coraz lepiej kamuflowaną manipulacją, która zniekształca debatę publiczną w kluczowych dla demokracji momentach. Wobec tych zagrożeń musimy odejść od liberalnego założenia, że jednostka sama sobie poradzi – w wywiadzie z Michałem Płocińskim z redakcji Plus Minus mówi Katarzyna Szymielewicz, prawniczka, szefowa fundacji Panoptykon.

Wyobraźmy sobie nowy, cyfrowy ład. Taki, w którym ludzie nie są przetwarzani, jak cyfrowa biomasa, ale mają prawo głosu i są w stanie decydować o swoich danych. Dostają usługi, które są dopasowane do ich potrzeb, a jednocześnie bezpieczne. Nie wysyłają ich danych na giełdy reklam, nie śledzą bez pozwolenia, nie tworzą fałszywych lub nadużywających profili. Nowy cyfrowy ład, w którym wiedza o ludziach, która dziś jest kontrolowana wyłącznie przez komercyjne firmy, zaczyna być wykorzystywana do rozwiązywania wspólnych problemów. Cyfrowy ekosystem, w którym nasze dane karmią projekty i realizują cele, które sami uznajemy za ważne. Brzmi jak utopia? Niekoniecznie, raczej jak ambitny polityczny projekt dla Unii Europejskiej. 

Jest styczeń 2014 r. W Polsce rządzi koalicja PO i PSL, na czele Służby Kontrwywiadu Wojskowego zasiada właśnie Piotr Pytel, a my kończymy opracowywać Przewodnik o „telefonicznej kopalni informacji”, w którym zbieramy informacje o problemie dostępu służb specjalnych do informacji o naszych telefonach, np. ich lokalizacji i historii połączeń. Wtedy też zaczyna się najdłuższy w historii Panoptykonu spór sądowy: prosimy Służbę Kontrwywiadu Wojskowego o informację, ile razy w 2013 r. „billingowała” Polki i Polaków. W najbliższy czwartek sprawą zajmie się Naczelny Sąd Administracyjny. Upublicznienie informacji na temat tego, jak często SKW sięga po dane telekomunikacyjne jest elementem społecznej kontroli nad działaniem służby: ważnym, bo żadnej innej kontroli nad służbami w zasadzie nie ma.