W ostatnich miesiącach media coraz częściej mówią o rozporządzeniu o ochronie danych osobowych (RODO), które zacznie być stosowane od maja tego roku. Największe poruszenie wywołują kary, które grożą firmom, jeżeli te nie poradzą sobie z wdrożeniem nowych przepisów, i procedury, jakie w związku z tym trzeba będzie zaprojektować. W tej dyskusji właściwie nie ma miejsca dla nas - ludzi, których dane są przetwarzane i których prawa to nowe rozporządzenie realnie wzmacnia. Dlatego w Panoptykonie rozpoczynamy akcję informacyjną, skierowaną do wszystkich, których interesuje ochrona własnych danych. 

Ministerstwo Cyfryzacji opublikowało nową wersję ustawy o ochronie danych osobowych, będącej wdrożeniem RODO. Prowadzone przez kilka miesięcy konsultacje publiczne nie poszły na marne: pod wpływem zgłoszonych uwag Ministerstwo poprawiło tryb powoływania prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (wykreślając przepis uzależniający wybór kandydata od decyzji prezesa Rady Ministrów) i przepisy proceduralne (m.in. obowiązek konsultowania branżowych kodeksów postępowań). Niestety, wygląda na to, że ceną za sprawne przyjęcie ustawy przez rząd i przejście do kolejnego etapu prac legislacyjnych będą szerokie wyłączenia dla małych i średnich przedsiębiorstw, na które nalegało Ministerstwo Rozwoju. To poważny wyłom w standardzie, jaki przewiduje RODO. I zarzewie kolejnego sporu z Komisją Europejską (uzupełnienie: 23 lutego wysłaliśmy do Ministerstwa Cyfryzacji nasze uwagi dotyczące najnowszej wersji projektu ustawy o ochronie danych osobowych. Znajdziecie je tutaj).

Już tylko 68 dni zostało na wdrożenie unijnej dyrektywy policyjnej, która miała wzmocnić prawa obywatelek i obywateli wobec państwa. Do Fundacji Panoptykon już kilka miesięcy temu trafił nieoficjalny projekt ustawy wdrażającej dyrektywę, ale oficjalnie w resorcie spraw wewnętrznych „trwają prace koncepcyjne”, a na stronie ministerstwa nie ma żadnych dokumentów. Na co czeka rząd? Czy w ogóle nie zamierza wdrożyć dyrektywy, unicestwiając szansę na wzmocnienie praw obywatelek i obywateli wobec państwa, a przy tym narażając Polskę na kary? Czy też znów – jak to się staje niechlubnym zwyczajem – prawo dotyczące praw i wolności obywatelskich będzie uchwalane w trybie ekspresowym podczas nocnych obrad?

O tym, czy polskie małe i średnie przedsiębiorstwa zostaną zwolnione z niektórych obowiązków wynikających z RODO, ma zdecydować Komisja Europejska. Jednak póki się na to nie zgodzi, ten budzący ogromne kontrowersje i krytykowany przez nas pomysł Ministerstwa Cyfryzacji zniknie z projektu nowej ustawy o ochronie danych osobowych. Oby już nie wrócił, bo – jak podkreśla Komisja Europejska – RODO opiera się na podejściu opartym o ryzyko, a nie wielkość administratora danych.

Medialna burza wokół Cambridge Analytica oddala nas od sedna problemu. Mniejsza o to, na czyim serwerze znalazły się dane 50 milionów użytkowników Facebooka i czy trafiły tam w wyniku naruszenia regulaminu serwisu społecznościowego, czy też w wyniku porozumienia obu firm. Z perspektywy użytkowników problem leży gdzie indziej: jesteśmy profilowani nie tylko przez firmy, z których usług korzystamy, ale też przez ich kontrahentów, o których istnieniu możemy nawet nie wiedzieć. Pozyskiwana w ten sposób wiedza może być wykorzystana, żeby nam wcisnąć nowego laptopa, ale też by wpłynąć na nasze polityczne wybory.