Odpowiedź koalicji organizacji pozarządowych na rządową propozycję powołania „grupy inicjatywnej”

Koalicja organizacji pozarządowych (w tym Fundacja Panoptykon) odpowiedziała na Propozycje współpracy rządu z obywatelami w zakresie praw podstawowych w sferze nowych technologii z 4 marca 2010 roku. Propozycje te opierały się na idei wyłonienia specjalnej „grupy inicjatywnej”, której zadaniem miałoby być wypracowanie pożądanego kształtu platformy komunikacyjnej dla prowadzenia konsultacji ze społeczeństwem informacyjnym poprzez Internet.

Jako grupa organizacji pozarządowych jesteśmy jak najbardziej otwarci na współpracę z rządem na tym polu, jednak propozycja utworzenia specjalnej grupy nie wydaje nam się właściwą drogą do zapewnienia prawdziwie otwartych i przejrzystych konsultacji.

Dlatego w liście do Premiera zdecydowaliśmy się przestawić naszą kontrpropozycję otwarcia rozmów na ten temat i zaprosić przedstawicieli rządu do udziału w dyskusji na temat Internetu, która odbędzie się w ramach Kongresu Praw Obywatelskich – 27 marca o godz. 10.00.
 
Oto treść listu:

Szanowny Panie Premierze,

Bardzo dziękujemy za list z dnia 4 marca z propozycjami kontynuacji debaty na temat praw podstawowych w sferze nowych technologii. Z chęcią wesprzemy ten proces naszymi propozycjami, wypracowanymi wspólnie przez niżej podpisane organizacje społeczne.
W celu przedyskutowania strategii dalszej współpracy pomiędzy rządem a organizacjami i ekspertami społecznymi, której propozycję w pełnym zakresie podtrzymujemy, zapraszamy przedstawicieli strony rządowej do dyskusji Demokracja w czasach Internetu moderowanej przez Internet Society Polska w ramach Kongresu Praw Obywatelskich, w sobotę 27 marca, o godz. 10. Sądzimy, że spotkanie w takiej formule ułatwi rządowi stworzenie realistycznych i konstruktywnych scenariuszy prowadzenia dialogu społecznego oraz otworzy forum do rozmowy dla wszystkich potencjalnie zainteresowanych osób i instytucji, co, jak rozumiemy, jest intencją rządu.

Jednocześnie, odnosząc się do tekstu rządowej propozycji, sądzimy że warto zastanowić się nad następującymi kwestiami:

1. Społeczeństwo informacyjne to po prostu komunikujący się ze sobą obywatele. Nie sposób wyłonić przedstawicieli społeczeństwa informacyjnego, by w ten sposób ograniczyć liczbę podmiotów biorących udział w dyskusji. Istotą dialogu ze społeczeństwem informacyjnym jest dynamiczny, wielokierunkowy proces komunikacji, w którym każda strona jest nadawcą i odbiorcą informacji. Istotne jest tu więc przede wszystkim publikacja dokumentów i faktyczne zaangażowanie przedstawicieli administracji, którzy będą brali w tym procesie udział.

Co do zasady proces debaty na temat praw podstawowych wyobrażamy sobie jako cykl otwartych, publicznych debat, poświęconych poszczególnym sferom problemowym określonym w naszym piśmie przekazanym Panu Premierowi podczas spotkania 5 lutego 2010. Dyskusja może i powinna toczyć się także w przestrzeni komunikacji elektronicznej. Jej efektem winny być adekwatne do jej wyników propozycje legislacyjne i budżetowe rządu podlegające normalnemu procesowi konsultacji społecznych.

2. Jesteśmy przekonani, że rozmowa na ten temat nie może toczyć się w oderwaniu od rozmowy o inicjatywach infrastrukturalnych i prawnych w zakresie udostępniania informacji publicznej, w szczególności związanej z procesem legislacyjnym, jak również bez przedyskutowania podstawowych zasad prowadzenia konsultacji społecznych.

W zawiązku z powyższym, rząd powinien przygotować koncepcję systemowego rozwiązania problemu udostępniania informacji publicznej oraz wspomagania procesu konsultacji społecznych, a następnie przeprowadzić otwarte konsultacje tej propozycji, w tym sposobów jej skutecznego wdrożenia na poziomie legislacyjnym i infrastrukturalnym.

Sądzimy, że np. konsultacje na temat platformy publikacyjnej projektowanej przez Rządowe Centrum Legislacyjne powinny zostać poprzedzone kompleksową całościową analizą dotyczącą planowanych działań infrastrukturalnych w zakresie udostępniania informacji publicznej uwzględniającą:

• cele tych działań i efekty, jakie zamierzamy przy ich pomocy osiągnąć;
• stan obecny inicjatyw infrastrukturalnych w zakresie udostępniania informacji publicznej, integracji publicznych baz danych oraz wspomagania procesów konsultacji społecznych, realizowanych przez Rządowe Centrum Legislacyjne, MSWiA, Ministerstwo Gospodarki oraz (być może) inne podmioty administracji;
• postawy (ramy) prawne udostępniania informacji publicznej oraz prowadzenia konsultacji społecznych;
• możliwość współpracy między różnymi organami władzy publicznej, w tym między Rządem, Sejmem i Senatem, Prezydentem oraz wymiarem sprawiedliwości, w szczególności Trybunałem Konstytucyjnym;
• konieczność wprowadzenia takich zmian w prawodawstwie polskim, które dopuszczą ponowne wykorzystanie informacji z sektora publicznego przez różne podmioty spoza administracji publicznej;
• dotychczasowe i szacowane koszty wdrażania oraz utrzymywania istniejących/projektowanych rozwiązań w tym zakresie.

3. Chcielibyśmy przypomnieć nasze podstawowe oczekiwania, zmierzające do wypracowania optymalnych rozwiązań w zakresie udostępniania informacji publicznej oraz reformy procesu konsultacji społecznych:

• Rząd nie powinien utrudniać realizacji oddolnych, społecznych inicjatyw zmierzających do stworzenia funkcjonalnych rozwiązań w zakresie udostępniania informacji publicznej, monitorowania procesu legislacyjnego oraz usprawniania procesu konsultacji społecznych, takich jak np. powstający właśnie serwis http://www.gov20.pl/.
• Rząd powinien podjąć wszelkie możliwe działania, aby wypracować adekwatny, zgodny z zasadą pełnej otwartości, kształt uregulowań prawnych związanych z powtórnym wykorzystaniem informacji publicznej.
• Państwo powinno zagwarantować otwarte udostępnianie dokumentów, w postaci plików semantycznie ustrukturalizowanych.
• Państwo powinno zagwarantować mechanizmy i narzędzia dla prowadzenia konsultacji społecznych w otwartym trybie oraz skoordynowania systemów konsultacji społecznych obsługujących wszystkie przewidziane konstytucją kanały inicjatyw ustawodawczych.
• Wszystkie propozycje kierowane do obywateli przez rząd powinny być sygnowane nazwiskami osób odpowiedzialnych za ich treść i realizację.
• Rząd powinien również przyjrzeć się, jak problem obiegu informacji w ramach administracji publicznej oraz pomiędzy administracją i obywatelami jest rozwiązany w innych krajach. Na przykład w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii powołano specjalne urzędy obdarzone realnymi kompetencjami i z precyzyjnie określonym zakresem odpowiedzialności. Efektem tych działań jest istnienie serwisów http://data.gov/ i http://data.gov.uk/, które mogą posłużyć za inspirację we wdrażaniu naszych własnych rozwiązań.

Do czasu rozwiązania powyższych kwestii sądzimy, że konsultacje społeczne można i należy prowadzić przy użyciu już dziś istniejących narzędzi i rozwiązań prawnych, w pełni przestrzegając zasady otwartej publikacji wszystkich dokumentów (w sposób pozwalający zapoznanie się z treścią takich dokumentów również przez osoby obarczone niepełnosprawnością, co wyklucza np. publikowanie zeskanowanych dokumentów tekstowych zapisanych w formacie map bitowych, zamiast plików z możliwym do zautomatyzowanego odczytania tekstem), otwartego procesu konsultacji (a nie ograniczonego do zaproszonych podmiotów), zaplanowania odpowiedniej ilości czasu na przygotowanie uwag, przygotowania rzetelnych OSR oraz przeprowadzania konsultacji na wszystkich etapach procesu legislacyjnego, a więc także np. na poziomie konstruowania założeń do ustawy.

Rząd podczas spotkania 5 lutego zobowiązał się do stworzenia listy inicjatyw legislacyjnych wchodzących w zakres rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Wzywamy do upublicznienia tej listy.

W sprawie udziału w panelu w ramach Kongresu Praw Obywatelskich prosimy o kontaktowanie się z Marcinem Cieślakiem, prezesem zarządu Internet Society Poland, email: saper@saper.info.

Zapraszamy też przedstawicieli rządu na otwartą listę dyskusyjną dostępną pod adresem http://listy.icm.edu.pl/mailman/listinfo/rejestr na której można bezpośrednio rozmawiać z organizacjami pozarządowymi i ekspertami zajmującymi się kwestiami dialogu społecznego w sferze rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

Z wyrazami szacunku,

Marcin Cieślak
Internet Society Poland
Prezes Zarządu
email: saper@saper.info

Powyższe stanowisko zostało wypracowane przez następujące organizacje:
• Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
• Fundacja Kidprotect.pl
• Fundacja Nowoczesna Polska
• Fundacja Panoptykon
• Fundacja Projekt Polska
• Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Instytut Prawa i Społeczeństwa
• Stowarzyszenie Internet Society Poland
• Stowarzyszenie Lewicowa Alternatywa
• Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich
• Związek Pracodawców Branży Internetowej Interactive Advertising Bureau