Danych przetwarzanych na serwerach i w komercyjnych bazach nie widać gołym okiem. Łatwo stracić poczucie, że one tam naprawdę krążą. Jeszcze trudniej wyobrazić sobie, co dokładnie wiedzą o nas te wszystkie aplikacje mobilne, platformy internetowe i współpracujący z nimi brokerzy danych. Jaki profil człowieka można ulepić z logów, technicznych danych urządzeń, metadanych? Nie wiemy tego, bo w zasadzie żadna firma, z którą utrzymujemy relacje w sieci, nie rozmawia z nami na ten temat otwarcie. Po 25 maja będzie musiała zacząć. Co nam powie?

„I żyli długo i szczęśliwie...” zdarza się tylko w komediach romantycznych. W prawdziwym życiu dobra relacja wymaga częstego zasiadania przy stole negocjacyjnym. Akceptujemy to, gdy chodzi o pracę czy rodzinę, ale przenoszenie tego modelu na wszystkie sfery życia doprowadziłoby nas do białej gorączki. Nie lubimy być na każdym kroku pytani o zdanie i zmuszani do podejmowania decyzji. Gdzie leży złoty środek między poszanowaniem naszego wyboru a zapewnieniem dobrego doświadczenia użytkownikowi? RODO ma na to przepis.

Dom to określenie ciepłego, bezpiecznego miejsca, w którym nie musimy się o nic martwić. Gdy go nie mamy lub gdy nasze schronienie nie spełnia tych wymogów, żyjemy w niszczącym poczuciu strachu. Niestety, dziś użytkowanie wielu serwisów wykorzystujących dane osobowe przypomina przebywanie w domu, który – zamiast chronić – stwarza nieoczekiwane zagrożenia. Ledwie się wprowadziliśmy, a już informacje na nasz temat wyciekają przez nieszczelne okna. Ktoś, kogo w ogóle nie zapraszaliśmy, wchodzi tylnymi drzwiami. Zamki nie działają, a do piwnicy lepiej nie zaglądać… Bardziej zdeterminowani z nas starali się na różne sposoby pozatykać widoczne szpary, ale wymagało to dużego samozaparcia i realnych umiejętności. Wraz z RODO nadchodzi ważna zmiana: o nasz spokój i bezpieczeństwo będą się musieli pomartwić sami administratorzy.

Medialna burza wokół Cambridge Analytica oddala nas od sedna problemu. Mniejsza o to, na czyim serwerze znalazły się dane 50 milionów użytkowników Facebooka i czy trafiły tam w wyniku naruszenia regulaminu serwisu społecznościowego, czy też w wyniku porozumienia obu firm. Z perspektywy użytkowników problem leży gdzie indziej: jesteśmy profilowani nie tylko przez firmy, z których usług korzystamy, ale też przez ich kontrahentów, o których istnieniu możemy nawet nie wiedzieć. Pozyskiwana w ten sposób wiedza może być wykorzystana, żeby nam wcisnąć nowego laptopa, ale też by wpłynąć na nasze polityczne wybory.

To nie był dobry tydzień dla brokerów danych. Na co dzień korzystają z tego, że ich model biznesowy pozwala na działanie w cieniu: dyskretne zaciąganie naszych danych z aplikacji mobilnych czy stron internetowych. Są w stanie tworzyć i komercjalizować wartościowe profile właśnie dlatego, że nie patrzymy im na ręce. Korzystają na naszej bierności i tych wszystkich regulaminach, które akceptujemy bez czytania. Aż do momentu, kiedy zasłona opada i przychodzi zdziwienie: na jakiej podstawie firma, o której nic nie wiem, wie o mnie tak dużo? Zarówno polski Selectivv, jak i amerykańska Cambridge Analytica korzystały z tego samego mechanizmu zaciągania danych z aplikacji mobilnych. Społeczna reakcja na ich działania pokazuje, że ten model już się kończy.