Ponad 40 lat temu grupa brytyjskich i chilijskich inżynierów zamierzała stworzyć scentralizowany system informatyczny, który miał umożliwić sterowanie chilijską gospodarką przez rząd. Projekt Cybersyn – bo taką nosił nazwę – przez krytyków był określany mianem „niebezpiecznego Wielkiego Brata”. Cybersyn był projektem na wskroś politycznym i służącym realizacji takich właśnie celów. Jego konstruktorzy starali się jednak pogodzić wymogi zarządzania znacjonalizowanymi przedsiębiorstwami z potrzebą zachowania swobód obywatelskich. O tej fascynującej historii, łączącej politykę z technologią, opowiada książka Eden Mediny „Cybernetic Revolutionaries: Technology and Politics in Allende’s Chile”.

Edward Snowden i ujawnione przez niego informacje o programach przechwytywania globalnej komunikacji prowadzonej za pośrednictwem kanałów elektronicznych dostarczyły już materiału na setki artykułów prasowych, kilka książek, a także oscarowy dokument Laury Poitras. CITIZENFOUR miał polską premierę podczas 12. edycji festiwalu Docs Against Gravity, a teraz wchodzi do dystrybucji kinowej. Powinien obejrzeć go każdy, kto szuka odpowiedzi na pytanie, kim jest Edward Snowden i co kierowało jego czynami, a także każdy, kto uważa, że masowa inwigilacja go nie dotyczy.

W Stanach Zjednoczonych trwa gorący spór o to, co wolno służbom. Formalnie przestał obowiązywać kontrowersyjny Patriot Act, który umożliwiał masową inwigilację obywateli USA. Senat właśnie debatuje nad przyjęciem jego następcy o dość zwodniczej nazwie Freedom Act, który ma godzić wodę z ogniem – skuteczność działania służb z poszanowaniem praw obywatelskich. Wygląda jednak na to, że Obama zaproponował zgniły kompromis: obie strony sporu – zwolennicy twardego kursu w „wojnie z terroryzmem” i ci, którzy nie chcą na jej ołtarzu poświęcić konstytucyjnych wartości – są niezadowolone. Co symptomatyczne, w całej debacie nie pojawia się problem masowej inwigilacji cudzoziemców, mimo że to przede wszystkim w nich – a więc również w nas, Europejczyków, Polaków – są wymierzone działania amerykańskich służb. Amerykanie mają własny problem. Ale dlaczego Europa nie zajmuje się swoim?

Co zrobić, kiedy rząd ignoruje poważne pytania o wykorzystywanie masowych programów inwigilacji? Zwleka z od dawna zapowiadaną reformą służb specjalnych, która miała ograniczyć możliwości wykorzystywania danych telekomunikacyjnych? I unika debaty na ten temat?