Uchodźcy pod specjalnym nadzorem – raport Fundacji Panoptykon

W kwietniu zamknęliśmy prace nad projektem „Nadchodzą! Jak ich przywitamy?”. Efektem trwającego prawie cztery miesiące badania procedur i praktyk stosowanych przez organy publiczne wobec osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w Polsce jest raport Uchodźcy pod szczególnym nadzorem. Przedstawiamy w nim różne formy nadzoru, jakim podlegają osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową, i analizujemy ich wpływ na prawa człowieka. Nie wychodzimy z założenia, że kontrola jest niepotrzebna, ale zadajemy trudne pytania o jej skuteczność i proporcjonalność.

Na potrzeby raportu szczegółowo przeanalizowaliśmy przepisy i procedury związane z przyjmowaniem w Polsce osób poszukujących ochrony międzynarodowej. Ze względu na aktualność, ale też polityczne kontrowersje i prawną specyfikę, dużo uwagi w raporcie poświęcamy tzw. procesowi relokacji, który ma umożliwić przeniesienie do Polski kilku tysięcy uchodźców koczujących w obozach przejściowych we Włoszech i w Grecji. Szczególnie cenne okazały się informacje pozyskane od przedstawicieli instytucji publicznych (w tym Straży Granicznej i Urzędu ds. Cudzoziemców) oraz organizacji pracujących z uchodźcami na co dzień: Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, Fundacji Ocalenie i Fundacji Wolna Syria.

Na bazie zebranego materiału udało nam się nazwać 11 konkretnych problemów związanych ze stosowaniem nieskutecznych, nieproporcjonalnych lub źle zaprojektowanych narzędzi nadzoru w stosunku do osób poszukujących ochrony międzynarodowej. Związane z tą diagnozą rekomendacje kierujemy przede wszystkim do instytucji publicznych kształtujących strategię ochrony granic i politykę migracyjną. Mamy nadzieję, że zawarty w raporcie opis procedur i narzędzi nadzoru oraz analiza ich wpływu na prawa uchodźców będą przydatne dla organizacji i ekspertów pracujących z migrantami oraz mediów.

Raport powstał w ramach projektu „Nadchodzą! Jak ich przywitamy?”, realizowanego przez Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Instytut Spraw Publicznych, Fundację Panoptykon oraz Polskie Forum Migracyjne dzięki wsparciu programu „Obywatele dla demokracji” finansowanego ze środków funduszu EOG, a także Open Society Foundations i środków pochodzących od indywidualnych darczyńców. Dziękujemy!