Apelujemy o przejrzystość wyboru Prezesa UKE i o wysłuchanie kandydatów

Organizacje obywatelskie apelują o przejrzystość konkursu na nowego Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej oraz o zorganizowanie wysłuchania z osobami, które kandydują. Ze względu na rosnące znaczenie tego urzędu dla cyfrowych praw i wolności obywatelek i obywateli ważne jest, żeby stanowisko objęła osoba z odpowiednimi kompetencjami oraz niezależna biznesowo i politycznie.

Do szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jana Grabca trafił właśnie list zainicjowany przez Fundację Panoptykon i sygnowany przez 35 organizacji społecznych działających na rzecz praw człowieka, przejrzystości życia publicznego, ochrony środowiska i klimatu. Apelujemy w nim o zorganizowanie wysłuchania publicznego i o umożliwienie przedstawicielom i przedstawicielkom trzeciego sektora udziału w pracach komisji konkursowej.

Rządząca od 2023 r. koalicja już wcześniej angażowała przedstawicieli i przedstawicielki organizacji pozarządowych w proces wyboru kandydatów lub kandydatek na kluczowe z perspektywy praw i wolności obywatelskich stanowiska. W grudniu 2023 r. w Sejmie odbyło się wysłuchanie publiczne kandydatów na Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, w lipcu 2024 r. w Senacie – kandydatek i kandydata na polskiego sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, w lutym 2025 r. – kandydatów na szefa Krajowego Biura Wyborczego.

Mamy nadzieję, że ta dobra praktyka będzie kontynuowana.

Prezes UKE: ważny urząd dla ochrony naszych praw w sieci

Urząd Komunikacji Elektronicznej do tej pory był przede wszystkim regulatorem rynku telekomunikacyjnego i pocztowego. W orbicie zainteresowań Panoptykonu znalazł się kilka lat temu w związku z sięganiem przez służby po dane telekomunikacyjne: to dzięki danym zbieranym przez UKE ujawniliśmy skalę sięgania przez służby po dane telekomunikacyjne Polek i Polaków (obecnie obowiązek ich ujawniania ma Minister Sprawiedliwości). Ale wdrożenie w Polsce przepisów unijnego aktu o usługach cyfrowych (Digital Services Act, DSA) sprawi, że urząd ten zyska nowe, szerokie kompetencje – kluczowe ze względu na ochronę naszych praw i wolności w sieci. Będzie on między innymi:

• przyjmował skargi na naruszenie praw od użytkowników i użytkowniczek platform internetowych (w tym największych platform społecznościowych);
• prowadził postępowania przeciwko platformom i innym dostawcom usług pośrednich, którzy mają siedzibę w Polsce, z możliwością nałożenia na nie kary w razie stwierdzenia naruszenia DSA;
• zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną – Prezes UKE ma zyskać też możliwość wydawania nakazów blokowania bezprawnych treści oraz odblokowania treści niesłusznie usuniętych przez usługodawców internetowych, dzięki czemu zyska znaczną kontrolę nad obiegiem treści w Internecie.

Jak wygląda proces wyboru Prezesa UKE

Kadencja obecnego Prezesa UKE kończy się we wrześniu 2025 r. W lipcu KPRM ogłosiła nabór na to stanowisko. Zgłoszenia można było przesyłać do 31 lipca. Na nieoficjalnej giełdzie nazwisk znalazło się kilkanaście osób, w tym wiceminister cyfryzacji Michał Gramatyka oraz dwie byłe Prezeski UKE Magdalena Gaj i Anna Streżyńska (Rzeczpospolita informuje, że żadna z tych osób nie złożyła aplikacji).

Następny krok to powołanie komisji konkursowej, która zarekomenduje kandydatów i kandydatki premierowi. Kandydata wybranego przez premiera zatwierdza Sejm.

Organizacje apelują, żeby wysłuchanie publiczne odbyło się ze wszystkimi kandydatami wybranymi przez komisję, jeszcze zanim premier wskaże posłom wybraną przez siebie osobę. Mają też nadzieję, że przedstawiciele i przedstawicielki społeczeństwa obywatelskiego będą miały możliwość udziału w pracach komisji konkursowej.