Po trzech latach zbliżamy się wreszcie do zakończenia prac nad reformą europejskich przepisów o ochronie danych.

Rząd chce ujednolicić zasady prowadzenia wywiadów przez pracowników socjalnych. Obecnie w systemie funkcjonują dwa wywiady – krótszy i długi. Ten pierwszy jest wykorzystywany m.in. do weryfikacji oświadczeń o samotnym wychowywaniu dziecka. Władze chcą zrezygnować z prowadzenia krótkiego wywiadu i zastąpić go długim. Może to doprowadzić do gromadzenia przez administrację bardzo dużej ilości wrażliwych – i zupełnie niepotrzebnych – danych.

Obowiązujące przepisy nie gwarantują kontroli nad sięganiem przez służby po dane telekomunikacyjne, np. billingi – tak w 2014 r. orzekł Trybunał Konstytucyjny i nakazał ich poprawienie w ciągu 18 miesięcy. Jednak projekt nowej ustawy o policji, który 23 grudnia został opublikowany na stronie internetowej Sejmu jako propozycja wykonania tego wyroku, nie poprawi obecnej sytuacji. Fikcyjna kontrola nad działaniami służb, wykorzystywanie billingów we wszystkich sprawach, a nawet w celach analitycznych, brak ochrony tajemnicy adwokackiej to najpoważniejsze braki projektu.

Od lat zabiegamy o to, by działania służb były poddane niezależnej kontroli. Dzięki ujawnieniu danych dotyczących „skali billingowania” pomogliśmy zainicjować debatę publiczną na ten temat. Zabraliśmy merytoryczny głos w postępowaniu w Trybunale Konstytucyjnym. Potem krytycznie oceniliśmy nieudaną próbę wdrożenia wyroku Trybunału przez poprzedni rząd, a kilka tygodni temu – jeszcze gorszy projekt zgłoszony przez posłów PiS-u. Teraz wraz z grupą 9 organizacji pozarządowych apelujemy do pracujących nad tym projektem posłów Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o rezygnację z rozwiązań zagrażających prawom obywateli i zapewnienie realnej kontroli nad działaniami służb.

Do Sejmu trafił projekt senacki, który – realizując orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego – ma ograniczyć uprawnienia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Kontrola operacyjna, czyli niejawne uzyskiwanie dowodów poprzez podsłuchy czy inne środki techniczne, ma być dopuszczalna tylko w związku z konkretnie wskazanymi przestępstwami, a nie jak dotychczas – w związku z realizacją zadań Agencji. Chcemy, aby Sejm analogicznie ograniczył uprawnienie ABW, a najlepiej i pozostałych uprawnionych służb, do sięgania po dane telekomunikacyjne (czyli tzw. billingi). Dlatego przedstawiliśmy naszą opinię w tej sprawie.