Jest styczeń 2014 r. W Polsce rządzi koalicja PO i PSL, na czele Służby Kontrwywiadu Wojskowego zasiada właśnie Piotr Pytel, a my kończymy opracowywać Przewodnik o „telefonicznej kopalni informacji”, w którym zbieramy informacje o problemie dostępu służb specjalnych do informacji o naszych telefonach, np. ich lokalizacji i historii połączeń. Wtedy też zaczyna się najdłuższy w historii Panoptykonu spór sądowy: prosimy Służbę Kontrwywiadu Wojskowego o informację, ile razy w 2013 r. „billingowała” Polki i Polaków. W najbliższy czwartek sprawą zajmie się Naczelny Sąd Administracyjny. Upublicznienie informacji na temat tego, jak często SKW sięga po dane telekomunikacyjne jest elementem społecznej kontroli nad działaniem służby: ważnym, bo żadnej innej kontroli nad służbami w zasadzie nie ma.

Europejski Trybunał Praw Człowieka zwrócił się do polskiego rządu o przedstawienie wyjaśnień w sprawie inwigilacji prowadzonej przez służby specjalne. To efekt skarg polskich aktywistów z Fundacji Panoptykon i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz adwokata Mikołaja Pietrzaka, które trafiły do Trybunału w Strasburgu na przełomie 2017 i 2018 r. Adwokat podkreśla, że niekontrolowana inwigilacja narusza nie tylko jego prywatność, ale przede wszystkim prawa i wolności jego klientów. Aktywiści dodają, że jako aktywni obywatele są szczególnie narażeni na działania służb.

W 2021 r. organy egzekwujące RODO nałożyły na Amazona i Google’a rekordowe kary. Wciąż jednak pojawiają się głosy, że RODO nie spełnia pokładanych w nim nadziei i nie jest w stanie zapanować nad inwazyjnym wykorzystywaniem danych o ludziach przez wielkie firmy technologiczne. Organizacje broniące praw cyfrowych uważają, że problem nie leży w złej regulacji, ale w braku spójności pomiędzy procedurami i standardami obowiązującymi w poszczególnych państwach. Przez to RODO nie osiąga swojego pełnego potencjału. Da się to naprawić – m.in. przez ujednolicenie podejścia do RODO w różnych krajach i zwiększenie współpracy organów ochrony danych osobowych. Prawo przede wszystkim należy egzekwować! Poniżej nasze rekomendacje dla instytucji UE.

Czy impuls do zmiany polskich przepisów dotyczących inwigilacji może popłynąć z Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej? W postępowaniu przed stołecznym sądem walczy o to dziennikarka, która pozwała państwo, ponieważ nie została poinformowana, czy była inwigilowana.

Żyjemy w świecie, w którym dane osobowe mają dla biznesu realną wartość – i to nierzadko większą niż kwota, którą konsument mógłby zapłacić za usługę. Stąd prawdziwy wysyp „darmowych” usług, w których realna płatność ukryta jest gdzie indziej, a informacja o tym schowana w regulaminach, „zgodach” marketingowych czy wyskakujących okienkach, które nie pozwalają uzyskać dostępu do strony lub aplikacji bez kliknięcia OK.