Rejestrowanie in vitro

Informacja o niepłodności, liczbie pobranych gamet, przebiegu ciąży, dacie urodzenia dziecka – m.in. takie dane znajdą się w tworzonym przez Ministerstwo Zdrowia rejestrze medycznie wspomaganej prokreacji. Inicjatywa Ministerstwa związana jest z rozpoczęciem programu finansowania procedury in vitro ze środków publicznych. Niestety konieczność gromadzenia w rejestrze długiej listy danych wrażliwych może budzić wątpliwości.

Elektroniczny rejestr dotyczący procedury in vitro ma być prowadzony przez Ministerstwo Zdrowia, za jego funkcjonowanie odpowiedzialne zaś będzie Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia. Prawdopodobnie zacznie on funkcjonować 1 lipca br. Będą w nim gromadzone informacje o poszczególnych klinikach leczenia niepłodności oraz dane pacjentek i pacjentów, m.in: PESEL, data urodzenia kobiety, informacje o przyczynach o niepłodności, liczba pobranych gamet, liczba ciąż, informacje o przebiegu i zakończeniu ciąży, data i płeć urodzonych dzieci.

W Ministerstwie Zdrowia trwają obecnie prace nad ostatecznym brzemieniem rozporządzenia, na bazie którego ma zostać utworzony rejestr in vitro. Podstawą prawną przyjęcia tych przepisów jest krytykowana przez Panoptykon ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia. Na jej podstawie minister zdrowia ma właściwie blankietową możliwość tworzenia dowolnej liczby rejestrów medycznych. W naszym niedawnym wystąpieniu do Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawiliśmy nasze wątpliwość co do konstytucyjności ustawy.

Powstanie rejestru wiąże się z zamiarem refundowania przez państwo procedury in vitro ze środków publicznych. Program refundacji ma przez najbliższe trzy lata objąć 15 tys. par, które udokumentują, że w ciągu ostatniego roku (bezskutecznie) poddały się leczeniu bezpłodności. Zdaniem ministerstwa odpowiednia kontrola wydatkowania pieniędzy państwowych oraz ocena bezpieczeństwa i skuteczności tej metody zapłodnienia wymaga stworzenia odpowiedniego rejestru. Na podstawie analizy pochodzących z niego informacji, będzie odbywać się kwalifikacja klinik do udziału w programie w kolejnych latach.

Celowość tworzenia rejestru w zaproponowanym kształcie może jednak wzbudzać poważne wątpliwości. Informacje o stanie zdrowia mają charakter danych wrażliwych i jako takie powinny podlegać szczególnej ochronie. Tak newralgiczne dane, jak dotyczące in vitro, powinny być przetwarzane tylko takich przypadkach i w takim zakresie, w jakich jest to absolutnie niezbędne. Tymczasem Ministerstwo nie wykazało naszym zdaniem niezbędności gromadzenia danych osobowych na szczeblu centralnym.

W tym kontekście krytycznie o rejestrze in vitro wypowiada się Naczelna Rada Lekarska (NRL). Jej zdaniem projekt rozporządzenia przewiduje zbieranie zbyt wielu danych o pacjentach, a jednocześnie nie zapewnia odpowiedniego stopnia ochrony tych informacji. W ocenie NRL do monitorowania jakości procedury in vitro wystarczyłyby sprawozdania przekazywane przez kliniki, z pominięciem danych osobowych pacjentów.

Jędrzej Niklas

Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie utworzenia Rejestru Medycznie Wspomaganej Prokreacji [PDF]

Stanowisko prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej w sprawie projektu rozporządzenia