Dzień Kobiet – w Panoptykonie dzień jak co dzień

Przymus badań ginekologicznych, rejestr ciąż, dyskryminujące algorytmy uczenia maszynowego, targetowanie reklam politycznych na kobiety w ciąży, aktywistki zatrzymywane przez służby, życie intymne kobiet pod obserwacją firm z branży reklamowej – działania związane z nadzorem nad kobietami to w Panoptykonie niemal codzienność.

Przypominamy najważniejsze tematy „kobiece”, którymi zajmowaliśmy się na przestrzeni lat.

1. Przymusowe badania ginekologiczne

W 2010 r. interweniowaliśmy w sprawie planów wprowadzenia obowiązkowych badań ginekologicznych. Projekt Ministerstwa Zdrowia zakładał włączenie cytologii i mammografii do badań w ramach medycyny pracy.

Nie lekceważymy problemu nowotworów piersi i szyjki macicy. Jednak zaproponowane działania miały pozorny i wybiórczy charakter, bo nie uwzględniały osób bezrobotnych i pracujących na innej podstawie niż umowa o pracę, a więc tych, które są często w największej potrzebie. A przy tym stanowiłyby głęboką ingerencję w autonomię, prywatność i intymność dużej grupy osób.

Więcej o sprawie: Udało się zablokować ustawę o obowiązkowych badaniach ginekologicznych dla kobiet

2. Rejestr ciąż

Od 2022 r. do SIM, czyli Systemu Informacji Medycznej, trafiają dane na temat ciąży, alergii czy grupy krwi.

Na wyzwania związane z funkcjonowaniem całego systemu zwracaliśmy uwagę już w 2010 r. Na poszerzenie zakresu danych przetwarzanych w Systemie Informacji Medycznej o informacje na temat ciąż patrzymy przez pryzmat innych aktualnych problemów: obowiązującego w Polsce zakazu aborcji oraz szerokich uprawnień służb do sięgania po dane o – w tym przypadku – obywatelkach.

Więcej o rejestrze: Ciąża i alergie w Systemie Informacji Medycznej – 5 pytań

3. Algorytmy uprzedzone wobec kobiet

System sterowany głosem, wytrenowany na zbiorze głosów w większości męskich, nie poradzi sobie z głosami kobiet tak samo dobrze jak z męskimi. System rozpoznawania twarzy wytrenowany na bazie, w której dominowały wizerunki mężczyzn, będzie dawał więcej błędnych wyników w przypadku kobiet. Chociaż w dotychczasowej historii firmy stanowiska kierownicze obejmowali głównie mężczyźni, to oczywiście nie oznacza, że kobiety się nie nadają do tej roli – jednak sztuczna inteligencja wytrenowana na historycznych danych i tak w rekrutacji na stanowisko kierownicze wskaże kandydatów płci męskiej.

Dyskryminacja mniejszości, krzywdzące decyzje algorytmów wobec kobiet – to wciąż najważniejsze tematy na froncie walki o dobre regulacje sztucznej inteligencji.

Więcej o dyskryminujących algorytmach: Sztuczna inteligencja non-fiction

4. Reklamą w ciężarną

Kobieta w ciąży jest idealnym targetem reklamowym – nie tylko dla producentów pieluszek i olejków na rozstępy, ale też dla… partii politycznych. Potwierdziły to nasze badania pt. Kto (naprawdę) Cię namierzył?.

Walczymy o to, żeby w przygotowywanym w Unii Europejskiej rozporządzeniu dotyczącym reklam politycznych zakazano wykorzystywania danych wrażliwych – np. informacji o ciąży – do targetowania reklam. Już przekonaliśmy do takiego rozwiązania Parlament Europejski. Czekamy jeszcze, co w tej sprawie powie Komisja Europejska i Rada Unii Europejskiej.

Więcej: Parlament Europejski zagłosował za reklamą polityczną bez manipulujących algorytmów

5. Inwigilacja aktywistek

W ramach kampanii „Podsłuch jak się patrzy” rozmawialiśmy z aktywistką Greenpeace’u, która była inwigilowana przez służby, i z aktywistą wspierającym Strajk Kobiet.

Niekontrolowana inwigilacja ze strony polskich służb ogranicza prawa i wolności obywatelskie, w tym kobiet i osób działających na ich rzecz. Od lat sprzeciwiamy się zakusom państwa na dane obywateli i obywatelek i walczymy o systemową zmianę – realną kontrolę nad działaniami służb.

Polecamy: Podsłuch jak się patrzy – historie inwigilowanych

6. Zdrowie kobiet na podglądzie

Podobno kupujemy więcej w drugiej fazie cyklu. Chociaż aplikacje do monitorowania cyklu wielu kobietom pomagają lepiej zrozumieć swoje ciało, dostarczone w ten sposób dane mogą być też wykorzystane do wyświetlenia im reklamy – na którą z większym prawdopodobieństwem zareagują, bo będzie odwoływała się do wrażliwych informacji o ich zdrowiu.

Sprawdziliśmy, co z danymi robią najpopularniejsze aplikacje dla kobiet.
Czytaj: Technologia w służbie kobiet czy odwrotnie? Przyglądamy się aplikacjom do monitorowania cyklu

Działania organizacji w latach 2022–2024 dofinansowane z Funduszy Norweskich w ramach programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy.