imigranci i granice

Sejm pracuje obecnie nad krytykowanym przez nas projektem ustawy „antyterrorystycznej”. Projekt zakłada, że służby mogą podejmować wobec obcokrajowców szereg daleko idących czynności. Działania takie mogą prowadzić do dyskryminacji oraz naruszenia prawa do prywatności. Trudno oprzeć się wrażeniu, że nowe przepisy mają skutkować piętnowaniem cudzoziemców. Zwiększeniu uprawnień niestety nie towarzyszy wprowadzenie skutecznej i demokratycznej kontroli nad działaniem organów ścigania.

Zgodnie z projektem ustawy „antyterrorystycznej”, jeśli istnieje obawa, że cudzoziemiec prowadzi działalność terrorystyczną, ABW będzie mogła podjąć wobec niego zakrojone na szeroką skalę działania operacyjne. W grę wchodzi m.in. podsłuchiwanie i nagrywanie rozmów czy przechwytywanie korespondencji. Te daleko idące środki ABW będzie mogła podjąć bez kontroli sądu. Nadzór sądowy jest natomiast normą w przypadku inwigilowania polskich obywateli oraz stanowi wymóg wynikający np. z orzecznictwa Trybunału w Strasburgu. Co więcej: służby będą mogły podjąć czynności operacyjne wobec cudzoziemców w każdej sytuacji, a nie tylko gdy okaże się to niezbędne.

Dzisiaj w Parlamencie Europejskim odbędą się dwa bardzo ważne głosowania: w sprawie reformy ochrony danych osobowych oraz dyrektywy tworzącej europejski system PNR. Układ polityczny wskazuje, że obydwie propozycje zostaną przez europosłów przyjęte bez żadnych poprawek. Nie jest przypadkiem, że oba głosowania odbywają się jednego dnia. Reforma, która wprowadza lepsze standardy ochrony prywatności, ma osłodzić obywatelom ustanowienie kolejnego systemu obciążającego budżety państw i ograniczającego wolności w imię bezpieczeństwa.

W sejmie odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy zmieniającej ustawę o udzielaniu ochrony cudzoziemcom. Rządowy projekt zakłada wydłużenie czasu na weryfikację przez służby cudzoziemców podlegających relokacji lub przesiedleniu na terytorium Polski. Obecnie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, policja i Straż Graniczna mają 7 dni na przekazanie informacji o tym, czy wjazd lub pobyt danej osoba stanowi zagrożenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa bądź ochrony porządku publicznego. Po zmianach czas na to wydłuży się do 45 dni, a w uzasadnionych przypadkach będzie mógł zostać przedłużony o kolejne 14 dni.

Co ważne, organy, do których zwróci się szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, mają obowiązek przedstawienia swojego stanowiska – nie mogą poprzestać na milczeniu. Oznacza to rezygnację z domniemania, że brak informacji ze strony służb oznacza, że pobyt cudzoziemca na terenie Polski nie stwarza zagrożenia. Obowiązek uzyskania informacji, o tym, czy cudzoziemiec nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa nie będzie dotyczyć nieletnich, którzy nie ukończyli 13 roku życia.

Fundacja Panoptykon rozpoczęła właśnie projekt badawczy, w trakcie którego zamierzamy przenalizować zagadnienia związane z kontrolą nad uchodźcami. W całej Unii Europejskiej kwestia imigrantów stała się obecnie gorącym tematem. Wielu polityków podkreśla, że istnieje potrzeba objęcia uchodźców szczególnymi formami nadzoru w celu zapewnienia ochrony bezpieczeństwa czy zdrowia. Dotyczy to m.in. wprowadzenia dodatkowych kontroli wewnątrz strefy Schengen czy rozszerzenia kompetencji określonych służb. Jednak już teraz uchodźcy podlegają konkretnym formom kontroli, m.in. ich dane – w tym odciski placów czy zdjęcia twarzy – są gromadzone i przetwarzane w wielu centralnych bazach danych, do których dostęp mają instytucje publiczne i służby.