Płać podatki, kupuj bilety i daj się nadzorować

Artykuł
27.03.2014
5 min. czytania
Tekst
Image

Od początku tego roku w Warszawie obowiązuje tzw. Karta warszawiaka. Daje ona uprawienia m.in. do tańszych biletów miejskich. Osobami, które mogą uzyskać kartę, są mieszkańcy i mieszkanki Warszawy rozliczający podatek dochodowy w stolicy. Zgodnie z danymi wskazywanymi przez ratusz podatek PIT stanowi 1/3 dochodu miasta. Zniżki związane z kartą mają stanowić zachętę do płacenia podatków w stolicy. Ratusz uważa również, że Karta warszawiaka nie tylko zwiększy wpływy do budżetu, ale i przysłuży się budowie lokalnej tożsamości.

Jednak karta wywołuje ogromne emocje. Przede wszystkim zniżki przysługujące z jej tytułu wcale nie są duże. Stanowią „zniżki od podwyżek”, jako że jednocześnie ratusz podjął decyzję o podwyżce cen biletów na komunikację miejską. Jak pisze Joanna Erbel (aktywistka zaangażowana w walkę przeciwko podwyżkom cen biletów) – znaczenie karty, w kontekście budżetów gospodarstw domowych i samego miasta, może być minimalne i symboliczne.

Karta warszawiaka jest przejawem praktyk władz, w których dzieli się ludzi na lepszych i gorszych. Michał Bilewicz podkreśla, że „wystarczy wmówić ludziom jakieś nieistotne kryterium (np. wysocy contra niscy, starzy contra młodzi, warszawiacy contra »słoiki«), i potem dokonać prostej dyskryminacji na tej linii podziału, a natychmiast »naszym« poprawi się samoocena”. Tak też dzieje się w przypadku karty. Czy mieszkańcy okolicznych miast i wsi nie zasługują na ceny biletów należne warszawiakom? Czy ci obywatele i obywatelki nie przynoszą stolicy żadnych korzyści? A może po prostu nie są oni tutejszymi wyborcami, a zatem w przyszłości nie będą mogli zagłosować przeciwko władzy wprowadzającej podwyżki?

Obok niezwykle poważnych problemów związanych z dyskryminacją Karta warszawiaka rodzi również wątpliwości dotyczące ochrony danych osobowych. Już dzisiaj spersonalizowane karty miejskie gromadzą bardzo wiele informacji o osobach korzystających z komunikacji miejskiej. Tymczasem nie jest to konieczne i zazwyczaj bywa wymuszane, ponieważ niekorzystanie z kart spersonalizowanych jest bardzo nieekonomiczne. Dodatkowo system przetwarzający te informacje nie należy do najbezpieczniejszych.

Z kontroli przeprowadzonej przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO) wynika, że w przypadku Karty warszawiaka doszło do naruszenia prawa. Otóż aby zweryfikować, czy osoba wnioskująca o kartę faktycznie płaci podatki w stolicy, warszawski Zarząd Transportu Miejskiego (ZTM) oraz Ministerstwo Finansów (MF) zawarły umowę o przekazywaniu danych osobowych. ZTM udostępnił resortowi finansów całą bazę danych osób posiadających spersonalizowane karty miejskie, z kolei miasto uzyskało dostęp do informacji dotyczących rozliczania podatku PIT, które są gromadzone przez MF. GIODO jeszcze nie zamknął postępowania w tej sprawie.

Karta warszawiaka stanowi jaskrawy przejaw polityki nadzorczej. Gromadzonych jest bardzo dużo informacji o obywatelach, które krążą później między różnymi instytucjami. Na podstawie tych danych obywatele są dzieleni i kategoryzowani, co w ostateczności prowadzi do dyskryminacji jednej grupy. Pytanie tylko: po co? Czy faktycznie miasto zyska większe wpływy do budżetu, a mieszkańcy zaoszczędzą kilka złotych na biletach? A może jednak to taktyka, by przed zbliżającymi się wyborami udobruchać tych, których podwyżki nie dotyczą? Odpowiedź wydaje się chyba aż nazbyt oczywista.

Jędrzej Niklas

Newsletter

Otrzymuj informacje o działalności Fundacji

Administratorem twoich danych jest Fundacja Panoptykon. Więcej informacji o tym, jak przetwarzamy dane osób subskrybujących newsletter, znajdziesz w naszej Polityce prywatności.