Artykuł 22.12.2020 8 min. czytania Tekst CZYM ŻYLIŚMY W 2020 Mijający 2020 rok był dla nas ekstremalnie trudny. Po intensywnym początku musieliśmy nagle zmienić plany i wrzucić jeszcze wyższy bieg, żeby odpowiedzieć na wyzwania, które w związku z koronawirusem rzucili nam rządzący. Jesień wcale nie była łatwiejsza, a przed nami kolejny pełen wytężonej pracy okres. Sprawdź, co mimo trudnych warunków udało nam się osiągnąć, z jakimi wyzwaniami przyjdzie nam się zmierzyć i jak możesz się zaangażować, żeby nam w tym pomóc! RZĄDOWE WRZUTKI Zaczęło się od aplikacji, które miały wspomóc władzę w pilnowaniu izolowanych obywateli i obywatelek (niespodziewanie obowiązkowa „Kwarantanna domowa”) i zapobieganiu rozprzestrzeniania się koronawirusa (ProteGO Safe a.k.a. Stop COVID). Nasz apel (Technologia w walce z koronawirusem – 7 filarów zaufania) o rozsądne używanie technologii w walce z koronawirusem podpisało ponad 200 ekspertów i ekspertek, a Panoptykon wszedł w skład grupy doradczej Ministerstwa Cyfryzacji, która pracowała nad dostosowaniem ProteGO Safe do prawnych standardów. W maju musieliśmy zająć się wyborami, które w pierwszym terminie się wprawdzie nie odbyły, ale poprzedziło je nielegalne przekazanie danych… 30 milionów Polek i Polaków Poczcie Polskiej. Po wyczerpaniu polubownych dróg (apel do samorządowców, mobilizacja społeczna wokół tematu) sięgnęliśmy po cięższy oręż – nasz pozew w tej sprawie jest już w sądzie. W międzyczasie ostrzegaliśmy też przed certyfikatami odporności, które nie tylko są pożywką dla licznych teorii spiskowych, ale przede wszystkim niosą za sobą zagrożenie dyskryminacją. A nie tylko walka z technooptymizmem w realiach pandemii przysporzyła nam pracy. Kilkukrotnie musieliśmy szybko interweniować w związku z doniesieniami: że ma powstać rejestr niedoszłych samobójców; że projekt monitoringu totalnego powraca jak nadzorcze zombie; że państwo, próbując chronić dzieci przed pornografią online, chce wylać – nomen omen – dziecko z kąpielą, czyli identyfikować osoby 18+ sięgające po pornografię… Udało się ugasić pierwsze pożary, ale te tematy z pewnością będą nam towarzyszyć także w kolejnym roku. DOBRE WIADOMOŚCI Na szczęście reagowanie na rządowe wrzutki, chociaż czasochłonne, nie wyczerpało naszych mocy i w tym roku udało nam się zrealizować kilka strategicznych spraw. Po pierwsze, dotychczasowe ustalenia belgijskiego odpowiednika UODO w naszej skardze na śledzącą reklamę w Internecie ustawianą przez gigantów branży – IAB i Google – wskazują, że podziela on naszą krytyczną ocenę „największego wycieku w historii Internetu”. Na otwarcie szampana musimy jednak poczekać do wiosny, kiedy zapadnie ostateczna decyzja . Po drugie, Komisja Nadzoru Finansowego wezwała banki, żeby zaczęły na poważnie traktować wywalczone przez nas rok wcześniej prawo osób starających się o kredyt do wyjaśnienia decyzji w ich sprawie. Po trzecie, nasz pozew przeciwko Facebookowi został przyjęty przez sąd okręgowy, a dzięki Wam mamy pieniądze na tłumaczenie pozwu na angielski (choć wciąż walczymy o to, by móc pozywać Facebooka po polsku). NOWE OTWARCIE W UE rozpoczęły się w tym roku dwa ważne procesy: jeden służy stworzeniu zasad dotyczących działania AI, drugi – platform internetowych. Widzimy w tym szansę na systemowe podejście do problemów, z którymi walczymy od dawna: wykorzystania sztucznej inteligencji w sposób nieprzejrzysty i dyskryminujący; kosztów społecznych takich jak manipulacja, dezinformacja, ograniczanie wolności słowa, a w rezultacie degradacja demokracji, za które odpowiada kilka cyberkorporacji. Dzięki wytężonej pracy w tym roku nasze propozycje rekomendacji dla bardziej sprawiedliwego AI i „nowego cyfrowego ładu” nabrały konkretnych kształtów. Sporo wysiłku włożyliśmy też w budowanie koalicji z innymi organizacjami i aktywne rzecznictwo w Brukseli i w Polsce. W 2021 r. spodziewajcie się kolejnych doniesień z tego frontu! ABY WIEDZIEĆ WIĘCEJ Nasze edukacyjne „top 5”: AI – zajrzyjcie do przewodnika Sztuczna inteligencja non-fiction; śledząca reklama – w tym roku pisaliśmy o jej największych grzechach i o tym, jak sprawdzić, by sprzyjające prywatności alternatywy były częściej wybierane przez internetowych wydawców; władza Facebooka – w raporcie Kto cię namierzył opisujemy cienie reklamy na tej platformie i to, jak korzystają z niej polskie partie polityczne; audyt RODO – chociaż nasze „testy zderzeniowe” po dwóch latach od jego całkowitego wejścia w życie niestety nie wypadły pomyślnie; podcast Panoptykon 4.0 – ponad 20 rozmów o technologii z mądrymi i ciekawymi ludźmi. Szykujemy dla Was też coś ciekawego do poczytania i posłuchania. Zaglądajcie na stronę panoptykon.org i do newslettera PanOptyka! CO PLANUJEMY NA 2021 Po trudnym roku przyszedł czas na przegrupowanie. W nadchodzącym czasie chcemy skupić swoje wysiłki na trzech głównych tematach: WSZECHWŁADNE PLATFORMY W kolejnych miesiącach 2021 r. wyglądajcie doniesień z Brukseli. Naszym celem jest nie tylko aktywne uczestnictwo w procesie tworzenia kodeksu usług cyfrowych, ale również zaszczepienie dyskusji o przyszłości platform internetowych na polskim gruncie. Nie odpuścimy też śledzącej reklamie – nadal będziemy zasilać dyskusję dowodami na jej szkodliwość, a także badać alternatywne rozwiązania. Spodziewajcie się też dalszych wieści z frontu walki z prywatną cenzurą na Facebooku. (NIE)SPRAWIEDLIWE AI Łatwiej wytykać problemy niż proponować rozwiązania, ale czasem dopiero pojawienie się konkretnego pomysłu budzi inspirację. Dlatego w tym roku poza dalszym monitorowaniem białej księgi AI chcemy na poważnie zmierzyć się z mitem czarnej skrzynki. Właśnie rozpoczynamy projekt badawczy, w którym przetestujemy naszą koncepcję wyjaśnialności algorytmów. Więcej szczegółów ujawnimy za kilka miesięcy. PODSŁUCH JAK SIĘ PATRZY Służby od dawna działają poza kontrolą, a politycy nie palą się do zmiany tego stanu rzeczy. Dlatego przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka wspólnie z aktywistami i aktywistkami z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz adw. Mikołajem Pietrzakiem kontynuujemy walkę o lepsze prawo. A teraz szykujemy nową kampanię na ten temat. Nastawcie odbiorniki – wkrótce startujemy! Pomóżcie nam zrealizować te plany! Wspierajcie działania Panoptykonu darowiznami i 1% podatku. Nr konta: 43 1440 1101 0000 0000 1044 6058 Nr KRS: 0000327613 Kto nas wspiera Korzystamy tylko z takich źródeł finansowania, które pozwalają nam zachować niezależność w patrzeniu na ręce państwu i firmom. W 2020 r. otrzymaliśmy od Was ponad 87 tys. zł formie darowizn (aktualizacja 6.01.2021 r.) i ponad 192,5 tys. zł w formie 1% podatku. To najlepszy wynik w historii Panoptykonu. Dziękujemy! Działania umożliwiają nam też granty od prywatnych fundacji grantodawczych: Open Society Foundations, Sigrid Rausing Trust, Network of European Foundations, Digital Freedom Fund, Mozilla Foundations i Funduszu Obywatelskiego. JAK WYDALIŚMY WPŁYWY Z DAROWIZN I 1% Przekazane nam środki przeznaczyliśmy na pokrycie części kosztów (aktualizacja 6.01.2021 r.): działań zespołu prawnego (wynagrodzenie prawników, dostęp do płatnych publikacji online): 91,6 tys. zł utrzymania i rozwoju infrastruktury IT (wynagrodzenie adminów, wynajęcie serwerów, zakup sprzętu): 37,6 tys. zł utrzymania biura i zakup materiałów: 11 tys. zł redakcji i korekty publikowanych materiałów: 10,6 tys. zł działań edukacyjnych i informacyjnych (wynagrodzenie zespołu, opracowanie materiałów graficznych i informacyjnych): 24,2 tys. zł Środki, których nie wykorzystaliśmy w tym roku, odkładamy jako oszczędności na działalność statutową w kolejnych latach. Pozwala nam to planować długofalowo, ale też sprawnie reagować na nagłe kryzysy, takie jak ograniczenia wolności związane z pandemią. Anna Obem Autorka Poprzedni Następny Newsletter Otrzymuj informacje o działalności Fundacji Administratorem twoich danych jest Fundacja Panoptykon. Więcej informacji o tym, jak przetwarzamy dane osób subskrybujących newsletter, znajdziesz w naszej Polityce prywatności. Zapisz się Zapisz się Akceptuję Regulamin usługi Zobacz także Artykuł Polski rząd krytycznie o projekcie rozporządzenia UE dotyczącego blokowania treści o charakterze terrorystycznym Ministerstwo Cyfryzacji udostępniło nam stanowisko polskiego rządu na temat projektu unijnego rozporządzenia ws. zapobiegania rozpowszechnianiu w Internecie treści o charakterze terrorystycznym. 21.12.2018 Tekst Artykuł Krok w kierunku usuwania treści terrorystycznych z Internetu Unijni ministrowie spraw wewnętrznych na ubiegłotygodniowym spotkaniu przyjęli projekt rozporządzenia dotyczącego usuwania z Internetu treści o charakterze terrorystycznym. Teraz propozycja trafi do Parlamentu Europejskiego, który ma kilka miesięcy (na wiosnę kończy się kadencja europosłów) na… 10.12.2018 Tekst Artykuł „Rosyjski” FaceApp nie jest groźniejszy od samego Facebooka Czy zaspokojenie ciekawości, jak możesz wyglądać za kilkadziesiąt lat, naprawdę jest warte tak dużo, by w zamian oddać dostęp do wrażliwych danych nieznanej aplikacji, do tego rosyjskiej? Maciej Kawecki z Ministerstwa Cyfryzacji przestrzega przed bezrefleksyjnym korzystaniem z usługi FaceApp, która… 19.07.2019 Tekst