Większa kontrola nad czynnościami operacyjnymi – wchodzi w życie nowela kpk

11 czerwca wchodzi w życie Ustawa z 4 lutego 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 53, poz. 273), wprowadzająca zmiany zasad prowadzenia kontroli operacyjnej (np. stosowania podsłuchów) przez policję, prokuraturę i służby specjalne. Najważniejsze postanowienia nowelizacji to:

Jawność statystyk dotyczących stosowania kontroli operacyjnej

Do 30 czerwca każdego roku prokurator generalny będzie musiał przedstawić parlamentowi podstawowe dane w tym zakresie za poprzedni rok. Prokurator generalny przedstawi liczbę wniosków, wobec których sąd zarządził kontrolę i utrwalanie rozmów lub kontrolę operacyjną, oraz tych, co do których sąd odmówił jej zarządzenia. Ujawni też liczbę osób, wobec których składano wniosek o kontrolę operacyjną, ale nie uzyskał on zgody prokuratora, z wyszczególnieniem liczby osób, co do których taki wniosek składał organ policji.

Za 2010 rok prokurator generalny przedstawi powyższe statystyki do 31 grudnia 2011 r.

Dopuszczalność prowadzenia kontroli operacyjnej tylko w postępowaniu karnym i tylko w sprawie o przestępstwa (także skarbowe) wymienione w zawartym w ustawie katalogu

Katalog ten obejmuje najpoważniejsze przestępstwa, m.in.: zabójstwo, handel ludźmi, uprowadzenie osoby, wymuszanie okupu, zamach na niepodległość lub integralność państwa czy łapownictwo i płatną protekcję.

Obowiązek uzasadniania wniosku o stosowanie kontroli przez policję

Policja, występując do sądu o pozwolenie na założenie podsłuchu, po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego, będzie musiała do wniosku dołączyć materiały uzasadniające jego zastosowanie (gdy dotychczas stosowane środki okazały się bezskuteczne lub nieprzydatne). Do tej pory wystarczał wniosek, w którym policja musiała wskazać jedynie prawdopodobieństwo nieprzydatności innych środków.

Uregulowanie instytucji zgody następczej sądu

W wypadkach niecierpiących zwłoki kontrolę i utrwalanie rozmów telefonicznych może zarządzić prokurator. Ma obowiązek zwrócić się do sądu, w terminie 3 dni, o zatwierdzenie postanowienia. Postanowienie sądu o zatwierdzenie założenia podsłuchu powinno zostać wydane na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie 5 dni. Jeżeli jednak postanowienie nie zostanie zatwierdzone, wówczas sąd zarządza zniszczenie wszystkich utrwalonych zapisów. Jeżeli postanowienie zostanie zaskarżone, wstrzymane jest jego wykonanie.

Dowód ekscesowy

Zgodnie z treścią art. 237a: Jeżeli w wyniku kontroli uzyskano dowód popełnienia przestępstwa:

1. popełnionego przez osobę, wobec której kontrola była stosowana, innego niż objęte zarządzeniem kontroli (osoba popełniła inne przestępstwo niż to, o które była podejrzewana);
2. popełnionego przez inną osobę, prokurator w czasie trwania kontroli albo nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia jej zakończenia może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyrażenie zgody na jego wykorzystanie w postępowaniu karnym.

W takiej sytuacji sąd wydaje postanowienie w terminie 14 dni na posiedzeniu, bez udziału stron.

Obowiązek zniszczenia materiałów pochodzących z kontroli po jej zakończeniu

Po zakończeniu czynności związanych np. z podsłuchem, niemające znaczenia dla dalszego postępowania zapisy będą musiały zostać całkowicie lub częściowo zniszczone. Inicjatywę w tym zakresie będzie także posiadała osoba, której dotyczyła kontrola.