Latem zeszłego roku zaapelowaliśmy do Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), prof. Ireny Lipowicz, o zajęcie się sprawą profilowania bezrobotnych. Naszym zdaniem przepisy ustawy o promocji zatrudnienia mogą być sprzeczne z Konstytucją RP i powinny zostać zbadane przez Trybunał Konstytucyjny. Między RPO a Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej trwa obecnie wymiana korespondencji w tej sprawie.
25.03.2015
W lutym pisaliśmy o badaniu, w którym analizowaliśmy statystyki dotyczące profilowania bezrobotnych. Jak się okazało, dzięki liczbom można wykazać znaczne różnice w interpretacji przepisów dotyczących zmian profili przez różne urzędy pracy. Dowiedzieliśmy się również, ile osób znajduje się w konkretnym profilu oraz że liczebność danego profilu jest uzależniona od poziomu bezrobocia i zamożności konkretnego regionu. Dane te potwierdzają również oficjalne statystyki Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS), do których udało nam się dotrzeć dzięki dostępowi do informacji publicznej. Informacje pochodzące ze wszystkich urzędów pracy wskazują, że w I profilu znajduje się 4,3%, w II – 67,1%, a w III – 28,5% osób bezrobotnych. Największy odsetek osób o III profilu występuje w województwach: podkarpackim (48%) i zachodniopomorskim (47%).
11.03.2015
W październiku zeszłego roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) opublikowało projekt ustawy, która ma rozszerzyć możliwość korzystania z danych osobowych przez pomoc społeczną. Fundacja Panoptykon krytycznie oceniała wówczas część propozycji resortu pracy. Po naszej interwencji – oraz m.in. Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO) – rząd wycofał się z najbardziej kontrowersyjnych pomysłów. Projekt jednak wciąż pozostawia wiele do życzenia.
11.02.2015
Od maja zeszłego roku obowiązują przepisy dotyczące profilowania osób bezrobotnych. Fundacja Panoptykon już na etapie prac legislacyjnych krytycznie oceniała pomysł resortu pracy. Projektowi zarzucaliśmy niekonstytucyjność, brak przejrzystości oraz dyskryminacyjny charakter. Jednym z istotnych problemów, na które zwracaliśmy uwagę, była kwestia zmiany profilu pomocy. Zdecydowaliśmy więc przyjrzeć się, jak wygląda to w praktyce. Wnioski z tego badania prezentujemy poniżej.
30.12.2014
Ani prawo, ani decyzje polityczne nie zmieniają się pod wpływem jednego bodźca, nawet bardzo mocnego. To nie bilard – raczej przeciąganie wielu splątanych lin w różnych kierunkach. W to ćwiczenie są zaangażowani różni gracze – od biznesu, przez organizacje pozarządowe, po samych decydentów. Czasem ktoś z kimś zawiąże koalicję, czasem zrobi nieoczekiwany zwrot. Równowaga sił i polityczne wektory zmieniają się cały czas. Zachowując świadomość tej dynamiki, raz na jakiś czas warto się jednak zatrzymać i sprawdzić „stan gry”. Jak wyglądają nasze najważniejsze antynadzorcze batalie z perspektywy końca 2014 r.? Gdzie coś wygraliśmy, gdzie jednak przegrywamy, a gdzie trwa polityczny impas?
Bezpieczeństwo
Zmiana paradygmatu w UE: koniec dyrektywy retencyjnej
13.11.2014
W lipcu na naszych stronach opublikowaliśmy listę pytań stawianych w trakcie profilowania pomocy dla osób bezrobotnych. Teraz Dziennik Internautów ujawnił dokument, który zawiera nie tylko pytania zadawane w urzędach pracy, ale również listę odpowiedzi. To cenna informacja dla osób, które chcą się zarejestrować jako osoby bezrobotne. Podręcznik profilowania opisuje też dokładnie, jak powinni zachowywać się urzędnicy podczas profilowania, co niestety nie zawsze wynika z obowiązujących przepisów. Kwestionariusz profilowania, wraz odpowiedziami, zamieszczamy również na naszej stronie.
13.10.2014
Resort pracy zamierza stworzyć nowy system kontroli osób ubiegających się zasiłki. Zgodnie z propozycją, pracownicy socjalni będą mogli żądać informacji od banków, szkół czy przychodni lekarskich. Dodatkowo, ma zostać uruchomiony centralny rejestr osób pobierających zasiłki. Wszystko to – przynajmniej na papierze – dla przyspieszenia działań administracji i skuteczniejszego wykrywania nadużyć. Niestety, po drodze ministerstwo zapomniało o ochronie praw obywatelskich – tym razem osób ubogich i wykluczonych.
Osoby ubiegające się o zasiłki już w tym momencie podlegają daleko idącej kontroli. By dostać świadczenie muszą złożyć dziesiątki dokumentów potwierdzających ich sytuację życiową. Pracownicy socjalni mają prawo przeprowadzić specjalny wywiad środowiskowy. To ustrukturyzowany kwestionariusz, na który składa się wiele – często bardzo intymnych – pytań. Jednak Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej uznało, że musi usprawnić i rozbudować te procedury. System pomocy społecznej ma zostać zinformatyzowany, a pracownicy opieki – wyposażeni w nowe kompetencje.
01.10.2014
Od maja tego roku powiatowe urzędy pracy profilują osoby bezrobotne. Celem tego zabiegu ma być dostarczenie bardziej zindywidualizowanej pomocy bezrobotnym. Jednak pomysł wzbudza ogromne emocje. Fundacja Panoptykon krytykowała go wielokrotnie. Naszym zdaniem sam proces profilowania jest zbyt sztywny, może prowadzić do błędów i dyskryminacji konkretnych osób. Poważnym problemem, na który zwróciliśmy uwagę, jest brak możliwości odwołania się od profilu przydzielonego w urzędzie. To jednak nie oznacza, że nic nie można zrobić – na szczęście jest jeszcze kilka organów, do których można się poskarżyć na skutki profilowania. Wyjaśniamy, jak to zrobić. Zachęcamy również do dzielenie się z nami, indywidualnym historiami związanymi z profilowaniem w urzędach pracy.
Skarga obywatelska – Kodeks Postępowania Administracyjnego
02.09.2014
Warszawski ratusz ogłosił konsultacje społeczne w sprawie rekrutacji do przedszkoli. Do 15 września warszawiacy mogą wypowiedzieć się, jakie kryteria powinny decydować o kolejności przyjęć. Jak co roku, dyskusja sprowadza się do jednego pytania: komu bardziej potrzebne jest przedszkole. Edukacja przedszkolna urasta do rangi dobra luksusowego, dostępnego tylko dla wybranych. I chociaż cieszy angażowanie obywateli w proces podejmowania decyzji, wydaje się, że w tym przypadku chodzi nie tyle o partycypację, ile o zarządzenie społecznym niezadowoleniem. W sprawie przedszkoli głos najprawdopodobniej zabiorą wyłącznie rodzice dzieci w wieku przedszkolnym, którzy na dodatek opowiedzą się w pierwszej kolejności za kryteriami korzystnymi w ich sytuacji. Nie wpłynie to jednak w żaden sposób na rozwiązanie kluczowego problemu: braku miejsc w przedszkolach.
Chociaż cieszy angażowanie obywateli w proces podejmowania decyzji, wydaje się, że w tym przypadku chodzi nie tyle o partycypację, ile o zarządzenie społecznym niezadowoleniem.
25.08.2014
Ministerstwo Finansów zamierza utworzyć rejestr dłużników, w którym znajdą się informacje o osobach i firmach zalegających ze spłatą minimum 500 złotych z tytułu podatków, ceł lub innych publicznych należności. Zdaniem Fundacji Panoptykon pomysł ministerstwa zbyt głęboko ingeruje w prawo obywateli do prywatności.
Projekt założeń nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnymi w administracji przewiduje stworzenie rejestru dłużników należności publicznoprawnych. Dostęp do niego – choć z pewnymi ograniczeniami – będzie powszechny i bezpłatny. Każdy będzie mógł sprawdzić, czy jego sąsiad lub krewny zalega z podatkami lub nie zapłacił określonej kary. Resort finansów planuje stworzenie specjalnej wyszukiwarki, która pozwoli przez Internet dotrzeć do danych o dłużnikach. Wystarczy znajomość imienia i nazwiska osoby bądź numeru PESEL lub NIP. Ministerstwo nie zamierza jednak każdemu udostępniać rejestru do swobodnego przeglądania. Takie uprawnienia będą miały tylko organy publiczne oraz biura informacji gospodarczej, czyli prywatne firmy prowadzące rejestry dłużników cywilnoprawnych.
