Profilujące apteki

Artykuł

Kilka dni temu Dziennik Gazeta Prawna poinformował, że sieć aptek Gemini „zaczęła masowo profilować pacjentów”. Specjalna aplikacja ma ułatwić klientom zrealizowanie recepty: sprawdzenie bez wychodzenia z domu, czy poszukiwany zestaw leków jest dostępny w konkretnej aptece, zarezerwowanie go i zainicjowanie przygotowania do odbioru. To brzmi jak realne udogodnienie – szczególnie dla pacjentów, którzy poszukują trudniej dostępnych substancji. Ale ta wygoda ma cenę, i to niebagatelną.

Po pierwsze, skorzystanie z aplikacji oznacza przetwarzanie wszystkich danych medycznych, jakie znajdują się na e-recepcie. Według Naczelnej Rady Aptekarskiej w grę wchodzi aż 60 rodzajów danych, w tym oczywiście dane wrażliwe. Po drugie, te dane nie trafią bezpośrednio do apteki, ale do spółki powiązanej z siecią aptek, a także do firm, które świadczą usługi chmurowe: Amazona i Microsoftu. Po trzecie, te wszystkie wrażliwe dane będą mogły (za zgodą pacjentów, przy czym jej udzielenie to tylko jedno dodatkowe kliknięcie) posłużyć do ich profilowania. Mamy poważne wątpliwości co do legalności tak zaprojektowanej usługi. Dlatego zapytaliśmy Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych o to, czy bada sprawę.

Sami również przyglądamy się tej aplikacji, ale mamy jeszcze za mało danych, by zająć stanowisko. Już na pierwszy rzut oka nasuwają się jednak dwie poważne wątpliwości:

  • czy zgodę na profilowanie, do której wyrażenia są zachęcani użytkownicy aplikacji, można uznać za ważną, skoro tak naprawdę nie wiedzą oni, na co się zgadzają (klauzula informacyjna na stronie i w aplikacji jest pod tym względem bardzo enigmatyczna)? W rzeczywistości może się okazać, że klienci zapłacą za dopasowanie reklam na stronie internetowej aptek wysoką cenę (np. w wyższej stawce ubezpieczenia, jeśli ich dane trafią w niepowołane ręce);
  • czy zakres danych, jakie ma zbierać aplikacja, jest adekwatny do celu, jaki ta usługa realizuje? Zgodnie z zasadą minimalizacji danych spółka powiązana z apteką Gemini nie powinna zbierać więcej, niż to niezbędne do świadczenia zamówionej usługi – a 60 rodzajów danych medycznych to naprawdę szeroki zakres!

Naszym zdaniem ze względu na charakter danych, jakich dotyczy sprawa, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych powinien pilnie przyjrzeć się tematowi. Jeśli okaże się, że Prezes prowadzi już postępowanie w tej sprawie, szczegółowo przeanalizujemy sprawę i rozważymy wniosek o przyłączenie się do niego. W tym scenariuszu będziemy mieć możliwość m.in. przedstawienia własnej opinii prawnej lub zaskarżenia decyzji Urzędu do sądu administracyjnego.

Aktualizacja (30.06.2020)

W związku z kolejnymi informacjami prasowymi, spółka Gemini wydała oświadczenie, które dotyczy m.in. poruszanego przez nas wątku zakresu danych osobowych, do jakiego dostęp ma aplikacja. Jego elementem jest poniższa infografika. Zdaniem spółki wszystkie newralgiczne dane pozostają pomiędzy platformą Ministerstwa Zdrowia a posiadającą certyfikat apteką, do aplikacji trafiać mają wyłącznie informacje o tym, czy recepta jest ważna i czy przypisane na niej leki znajdują się w aptece.

Ze względu na rosnące wątpliwości, podtrzymujemy naszą opinię, że w interesie publicznym jest niezwłoczna weryfikacja zasad działania aplikacji przez Urząd Ochrony Danych Osobowych.

model działania aplikacji geminiWojciech Klicki, Katarzyna Szymielewicz

Wspieraj naszą walkę o lepsze prawo ochrony danych! Wpłać darowiznę na konto Fundacji Panoptykon!

Komentarze

Czyli, co - za 2 lata będzie można pociągnąć temat dalej. Bo to jest tempo działania UODO. No chyba, że Pan Optykon jest priorytetowo traktowany?

Panoptykon nie jest traktowany priorytetowo - złożyliśmy np. skargi na portale internetowe w styczniu ubiegłego roku, wciąż czekają na rozpoznanie. I to oczywiście jest ogromny problem, ale... cóż innego możemy zrobić?

W przedmiotowej sprawie pewnie niewiele.

Ale może skoro nagłaśniacie problemy, to warto i nagłośnić problem tempa działania urzędu. Można, jak nie samemu, to może z pomocą konkurencyjnej OPP, wyciągnąć jakieś statystyki: ile było skarg, w jakim tempie są rozpatrywane. Taka garść danych i poważny problem, może starczą do tego, żeby sprawą zainteresowały się mainstreamowe media. Do tego może są jakieś prawnicze "hacki" na przyspieszenie spraw, warto je opisać. Bo może wniosek do uodo trafia do szuflady, bo KPA na to pozwala. Ale jak już to będzie wniosek o informacje publiczną ("czy uodo podjął działania w sprawie aptek?") albo skarga, to jakoś można wywrzeć presję na szybsze uzyskanie odpowiedzi. Do tego można pisać listy otwarte i petycje. Nie wiem czy coś z tego ma sens, ale może byłoby to lepsze niż nic nie robienie.

A inna sprawa, to dziwi mnie taki wątek erecept w jakiejś sieci aptek. Bo przecież w pokoju jest słoń w postaci całego ezdrowia. Tj. istnieje "konto pacjenta", gromadzone są i przetwarzane dane o lekach i wizytach u lekarza każdego w Polsce. Przecież to kwestia czasu zanim ktoś się do tego włamie i upubliczni te dane. Przed złem z sieci aptek teoretycznie może mnie obronić UODO, ale skutecznie zażądać usunięcia informacji o repetach z konta pacjenta już chyba nie mogę.

A może by tak zacząć od początku i sprawdzić wiarygodność danych na bazie, których powstają takie artykuły jak ten?
Znane są przypadki spółek w Polsce, które w niczym nie zawiniły a mass media je zniszczyły na bazie danych wyssanych z palca.
Gdzie się podziała wiarygodność dziennikarska gdzie najpierw się pyta i sprawdza a potem wyciąga wnioski?
Pozdrawiam :)

> gromadzone są i przetwarzane dane o lekach i wizytach u lekarza każdego w Polsce. Przecież to kwestia czasu zanim ktoś się do tego włamie i upubliczni te dane

Nawet gdyby nie doszło do wycieku, to *samo istnienie* takie bazy jest złe, bo:
1) bycie w niej jest obowiązkowe,
2) nie można usunąć swoich danych na żądanie.

WSZYSTKIE centralne ewidencje z danymi wrażliwymi ludzi to zło w czystej postaci, niezależnie od poziomu zabezpieczeń.

Dodaj komentarz