Przed wyborami: kandydaci o prywatności

305 kandydatów i kandydatek na posłów i senatorów uważa, że służby powinny mieć dostęp do danych telekomunikacyjnych tylko za zgodą sądu; 238 osób kandydujących w wyborach opowiada się za kompleksową regulacją monitoringu wizyjnego; 7 kandydatów nie widzi nic złego w nieskrępowanym dostępie biznesu do danych obywateli – takie liczby wyłaniają się ze wstępnej analizy odpowiedzi udzielanych na pytania zawarte w kwestionariuszu na portalu MamPrawoWiedziec.pl. To niestety jedno z nielicznych źródeł informacji o poglądach kandydatów na problemy dotyczące nadzoru, kompetencji służb czy ochrony danych osobowych.

W trwającej obecnie kampanii wyborczej tematy, którymi zajmuje się na co dzień Fundacja Panoptykon, praktycznie nie występują. Jednak to nowi posłowie i posłanki wraz z rządem będą decydować o wielu kwestiach kluczowych dla praw obywatelskich. Do lutego 2016 r. trzeba będzie uchwalić ustawę, która ureguluje m.in. kompetencje służb w zakresie dostępu do danych telekomunikacyjnych. Prawdopodobnie w grudniu tego roku Unia Europejska podejmie ostateczną decyzję co do reformy ochrony danych osobowych. Na gruncie krajowym będzie to oznaczało dostosowanie ponad 300 aktów prawnych do nowych unijnych wymogów. Od kilku lat na uregulowanie czeka również wykorzystywanie kamer monitoringu. To tylko kilka najbardziej palących problemów, o których programy wyborcze poszczególnych partii przeważnie milczą.

Jedną z niewielu możliwości uzyskania szczegółowych informacji na temat poglądów kandydatów i kandydatek jest analiza odpowiedzi udzielanych w ramach akcji portalu MamPrawoWiedziec.pl. W tym roku Fundacja Panoptykon – jako jedna z wielu organizacji pozarządowych – zaangażowała się w przygotowanie pytań adresowanych do kandydatów do Sejmu i Senatu*. Niestety, do tej pory ustosunkowało się do nich tylko 408 spośród 8298 osób. Najwięcej odpowiedzi udzielili kandydaci i kandydatki z komitetu wyborczego Nowoczesna Ryszarda Petru (163 osoby). Na drugim miejscu są kandydaci Partii Razem (105 osób). Z grona kandydatów Zjednoczonej Lewicy kwestionariusz uzupełniło 41 osób, z partii KORWiN – 28,  z Platformy Obywatelskiej – 23 a z komitetu wyborczego Kukiz’15’’ – 21. Najmniej odpowiedzi padło z komitetów wyborczych PiS (4 osoby) i PSL (9 osób).

Zgodnie z analizowanymi przez nas danymi kandydaci i kandydatki w większości podzielają pogląd, że służby powinny mieć dostęp do danych telekomunikacyjnych tylko za zgodą sądu. Takiej odpowiedzi udzielono aż 305 razy. 51 osób nie ma zdania w tej sprawie,  29 uważa, że służby w ogóle nie powinny mieć dostępu do tego typu informacji, a 3, że mogą one pozyskiwać dane obywateli zawsze, gdy uznają to za potrzebne. Odnośnie do pytania o monitoring wizyjny: 272 osoby popierają zakaz instalowania kamer np. w przebieralniach czy na basenach; 241 uważa, że klienci powinni być informowani o obecności kamer oraz o tym, kto jest administratorem nagrań; zaś 238 opowiada się za wprowadzeniem ścisłych reguł kontroli stosowania monitoringu, w tym kar finansowych dla podmiotów naruszających przepisy. Jeżeli chodzi o ochronę danych osobowych w kontekście biznesowym, to 192 kandydatów chce zwiększenia przejrzystości i kontroli korzystania z danych w taki sposób, by obywatele mogli świadomie wyrażać swoją zgodę. 136 osób jest zwolennikami skutecznej ochrony prywatności obywateli, nawet kosztem ograniczenia rozwoju pewnych modeli biznesowych. Tylko 7 osób z grona kandydatów uważa, że firmy powinny mieć nieskrępowany dostęp do danych.

Więcej informacji o kandydatach i samym kwestionariuszu znajduje się na stronie MamPrawoWiedziec.pl. Wszystkich zachęcamy do bacznego śledzenia udzielanych odpowiedzi i do zachęcania kandydatów, by na ostatniej wyborczej prostej wyrazili swoje zdanie na temat kluczowych problemów społecznych. Każdy z nas ma prawo wiedzieć, co myślą osoby, które chcą nas reprezentować i tworzyć prawo dotyczące wszystkich obywateli.

Opracowanie: Jędrzej Niklas, Anna Walkowiak

* Analizowane przez nas dane pochodzą z 14 października 2015 r.