Status więźnia niebezpiecznego narusza prawa człowieka

Nieuzasadnione utrzymywanie statusu więźnia niebezpiecznego narusza zakaz tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania, a także prawa do prywatności. Stwierdził to wyrokami z 17 kwietnia 2012 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w sprawach Piechowicz przeciwko Polsce oraz Horych przeciwko Polsce. Zdaniem Trybunału status więźnia niebezpiecznego powinien być stosowany wyjątkowo oraz jedynie przez czas, gdy jest to konieczne.

Status więźnia niebezpiecznego nadaje się osobom, które „stwarzają poważne zagrożenie społeczne albo poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa zakładu”. Z takim statusem wiąże się szereg konsekwencji:

• skazani osadzani są w pojedynczej celi, która poddana jest ciągłemu monitoringowi;
• poruszanie się skazanych po więzieniu odbywa się pod wzmocnionym dozorem – w praktyce więźniowie ci każdorazowo mają skuwane ręce i nogi oraz eskortowani są przez kilku strażników;
• skazani skuci pozostają również podczas widzeń z rodziną;
• skazani poddawani się kontroli osobistej przy każdym wyjściu i powrocie do celi (kontrola ta obejmuje sfery intymne więźnia);
• skazani nie mogą korzystać z własnej odzieży i obuwia.

W sprawie obu skarżących ETPC nie zakwestionował konieczności nadania im statusu więźnia niebezpiecznego. Zwrócił jednak uwagę na długość ich stosowania - wobec Piechowicza przez 2 lata i 9 miesięcy, a Horycha ponad 7 lat. Zdaniem Trybunału nie było to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa.

Orzeczenie Trybunału stanowi efekt wad polskiego prawa, które nie zawiera ograniczeń przy stosowaniu tego instrumentu. Powinien mieć on charakter wyjątkowy i przejściowy. W innej sytuacji dochodzi, jak stwierdził Trybunał, do naruszenia art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, czyli naruszenia zakazu tortur i poniżającego traktowania.

Wyrok Piechowicz przeciwko Polsce

Wyrok Horych przeciwko Polsce

Opracowanie: Wojciech Klicki

Polecamy również tekst na temat monitoringu w zakładach karnych.