W skrócie: Panoptykon w 2022 roku

Postulaty zmian w służbach, walka z big techami, prace nad regulacją prawną sztucznej inteligencji, reakcja na niebezpieczne pomysły rządzących, podcast Panoptykon 4.0. Przeczytaj, czym żyliśmy w 2022 r.

Służby do kontroli

2022 r. witaliśmy w cieniu afery z wykorzystaniem Pegasusa przez polskie służby. Była to okazja nie tylko do komentowania nadużyć, ale przede wszystkim do wyjścia z postulatami zmian. Rozmawialiśmy o nich z senatorami przygotowującymi reformę służb i z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego badającymi wykorzystanie Pegasusa. 

W ramach precedensowej walki o prawo do informacji o byciu inwigilowanym występowaliśmy również przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka i wspieraliśmy dziennikarkę Ewę Siedlecką w dochodzeniu swoich praw przed sądem. Wszystko po to, by służby wreszcie działały pod kontrolą, a osoby niesłusznie inwigilowane miały prawo do informacji na temat tego, że znalazły się w orbicie zainteresowania służb.

Polecamy: Dziennikarka pozywa władze za niekontrolowaną inwigilację

Cybergiganci na celowniku

Sporo działo się na froncie walki o ochronę prawa i wolności w sieci. Dzięki zwycięstwu z IAB Europe przed belgijskim organem ochrony danych w sprawie dotyczącej internetowej reklamy jesteśmy bliżej pozbycia się irytujących bannerów wymuszających „zgody” na śledzącą reklamę. Sprawę oceni teraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. 

Jeszcze goręcej było na forum legislacji Unii Europejskiej, gdzie finiszowały trwające 3 lata prace nad aktem o usługach cyfrowych (DSA) i aktem o rynkach cyfrowych (DMA). Mimo że angażujący olbrzymie środki lobbing globalnych firm technologicznych zatrzymał niektóre progresywne rozwiązania, mamy powody do satysfakcji. Wywalczyliśmy sensowne zasady moderacji treści, większą przejrzystość algorytmów oraz nowe bariery dla śledzenia i manipulacji w sieci.

Polecamy: Co dalej z reklamą internetową? Sprawa przeciwko IAB Europe w pytaniach i odpowiedziach

Watchdog w akcji

Legislacyjne pomysły rządu nie pozwoliły nam się nudzić. Na szczęście udało się zablokować stworzenie nowego narzędzia analitycznego polskiej administracji, które mogło być wykorzystywane do analizowania informacji o Polkach i Polakach w celach politycznych. Rząd wstrzymał uruchomienie Zintegrowanej Platformy Analitycznej do czasu przyjęcia przepisów ograniczających ryzyko nadużyć. 

To tylko jeden z przykładów naszych działań strażniczych. W tym roku protestowaliśmy również przeciwko niebezpiecznym pomysłom ministra sprawiedliwości na „ochronę wolności słowa w mediach społecznościowych”, przyznaniu organom wojskowym nieograniczonego dostępu do danych osobowych będących w posiadaniu instytucji publicznych oraz unijnym przepisom mającym umożliwić skanowanie czatów.

Polecamy: Razem z biznesem apelujemy do premiera o zablokowanie ustawy Zbigniewa Ziobry

Sztuczna inteligencja pod lupą

Nie odpuszczamy też tematu sztucznej inteligencji. Angażowaliśmy się w prace nad unijną regulacją AI, która ma postawić granice zagrożeniom związanym z wykorzystaniem tej technologii. Pracowaliśmy też nad tym, żeby polską debatę publiczną – krążącą między irracjonalnym strachem a bezkrytycznym optymizmem wobec sztucznej inteligencji – nasycić merytorycznymi argumentami. 

We współpracy z Polityką Insight powstał podcast z udziałem prezeski Panoptykonu Katarzyny Szymielewicz oraz raport Sztuczna inteligencja pod kontrolą, który wyjaśnia, dokąd zmierzają prace legislacyjne w UE i o co walczą organizacje społeczne. Na podstawie badań obejmujących wywiady z przedstawicielami biznesu opracowaliśmy rekomendacje dla firm, które wykorzystują sztuczną inteligencję w praktyce i szukają języka do rozmowy o tym z konsumentami.

Polecamy: Raport: Sztuczna inteligenca pod kontrolą

Panoptykon 4.0

Mijający rok zamykamy z wynikiem 22 nagranych podcastów. Naszymi gośćmi byli m.in. Adam Haertle z Zaufanej Trzeciej Strony, inwigilowana prokuratorka Ewa Wrzosek, Jakub Olek z TikToka, socjolożka Internetu Marta Klimowicz oraz prawnik specjalizujący się w tematyce sztucznej inteligencji Michał Nowakowski. Nagraliśmy też specjalną urodzinową rozmowę, w której w rolę prowadzącego wyjątkowo wcielił się znany słuchaczom radia TOK FM Jakub Janiszewski. Polecamy się do słuchania w co drugi czwartek!

Polecamy: Podcast Panoptykon 4.0: Bunt użytkownika. Kto jest odpowiedzialny za toksyczny Internet? Rozmowa z dr Martą Klimowicz

Działania organizacji w latach 2022-24 dofinansowane z Funduszy Norweskich w ramach programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy.