Sąd apelacyjny w Wielkiej Brytanii wydał w tym tygodniu przełomowy wyrok, w którym uznał za nielegalne wykorzystywanie automatycznego systemu rozpoznawania twarzy przez policję w południowej Walii. Testowany od 2017 r. system był do tej pory wykorzystany ok. 70 razy, m.in. podczas publicznych zgromadzeń i demonstracji.

Wyrok w sprawie systemów rozpoznawania twarzy przez walijską policję jest pierwszym tego typu wyrokiem na świecie i – choć wydany w Wielkiej Brytanii – może mieć wpływ na stosowanie tej technologii przez inne państwa. Sąd stwierdził, że system jest nielegalny m.in dlatego, że nie jest jasne, gdzie system może być stosowany i kto może trafić na listę osób do obserwowania. Kluczowe jest to, że sąd nie ograniczył się do stwierdzenia, że technologie automatycznego rozpoznawania twarzy naruszają wyłącznie prawo do prywatności, ale podkreślił, że naruszone jest także prawo do równego traktowania. Nie od dziś wiadomo chociażby, że algorytmy wykorzystywane przez „inteligentne” kamery, trenowane przede wszystkim na zdjęciach białych mężczyzn, o wiele częściej mylą się w przypadku kobiet czy osób o innym niż biały kolorze skóry, prowadząc do dyskryminacji. Sąd stwierdził, że policja nie zadbała o sprawdzenie, czy system nie powiela uprzedzeń.

Fundacja Panoptykon objęła patronatem tegoroczną edycję organizowanego przez ELSA Poland International Focus Programme – Law & Technology (IFP), poświęconą tematyce sztucznej inteligencji i praw człowieka. Dzięki partnerstwu studenci prawa i administracji przez cały rok przyglądać się będą naszym działaniom w tym obszarze. Będzie nas można spotkać na wydarzeniach organizowanych w ramach programu (o szczegółach będziemy informować na bieżąco na stronie). Program będzie realizowany od sierpnia 2020 r. do lipca 2021 r.

Jeśli pierwotna inteligencja należy do nas, to czyja jest sztuczna? Pierwsze skojarzenie: maszyn wytworzonych przez ludzi. Słynną robocią etykę w postaci trzech praw, z których najważniejsze głosi „Robot nie może skrzywdzić człowieka”, Isaac Asimow sformułował w 1942 r. Wiedział, co pisze – już wtedy ta historia miała mroczną kartę. W 1920 r. Karel Čapek w dramacie R.U.R. pozwolił humanoidalnym automatom pozbyć się ludzkości. Wartość dodana buntu: słowo robot z czeszczyzny weszło na światową arenę SF i pozostało tam już na dobre.

Bez względu na to, czy kibicujemy rozwojowi sztucznej inteligencji i jej obecności „w każdej lodówce”, czy się tego scenariusza obawiamy, jedno możemy przyjąć za pewnik: ta dziedzina wiedzy technicznej, o szerokim zastosowaniu, dopiero się rozkręca i niejednym nas jeszcze zaskoczy. Czekają nas nie tylko kolejne wcielenia „inteligentnych” asystentów i profilowanych usług, ale też coraz szersze wykorzystanie AI do dokonywania wyborów za ludzi lub wspierania ich w obiektywnie trudnych decyzjach: od optymalizacji świadczeń publicznych i zarządzania szpitalami (a nawet planowania indywidualnych programów leczenia) po szacowanie ryzyka (finansowego, powodziowego, epidemiologicznego itd.) i przewidywanie, jak będzie się rozkładać przestępczość na mapach miast lub w ramach konkretnej populacji. Ale bogatsi o doświadczenia ze Stanów Zjednoczonych, gdzie AI w tych wszystkich obszarach już jest obecna, możemy zminimalizować negatywne skutki związane z jej wykorzystaniem – dzięki przygotowaniu odpowiedniej regulacji.