Kiedy nie można być kibicem?

Właśnie rozpoczęła się akcja promocyjna Euro 2012 „wszyscy jesteśmy gospodarzami”. Jednak kibicami już nie wszyscy być możemy – wystarczy, by policja uznała, że możemy stwarzać „zagrożenie dla bezpieczeństwa turnieju finałowego”. Taka opinia policji z zasady oznacza odmowę przyznania przez UEFA tzw. akredytacji, którą musi uzyskać każdy kibic lub wolontariusz Euro 2012. Troska o bezpieczeństwo turnieju nie jest niczym złym, jednak konstrukcja przepisów, które miały je zapewnić, pozostawia wiele do życzenia, a praktyka stosowania zakrawa na dyskryminację.

Na podstawie znowelizowanej ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, przed przyznaniem akredytacji UEFA może zwrócić się do policji z prośbą o opinię, czy konkretna osoba stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa turnieju. Nie wiemy, na jakiej podstawie taka opinia jest tworzona ani co oznacza „stwarzanie zagrożenia”. Przepis skierowany przeciwko poważnym przestępcom może potencjalnie uderzyć w każdego. Jak pokazuje praktyka stosowania tych przepisów, w interpretacji policji zagrożenie dla turnieju może stwarzać nie tylko osoba mająca związki z grupą przestępczą, ale też karana za drobne przestępstwo sprzed lat czy wręcz ktoś o "ryzykownym" pochodzeniu etnicznym. Być może nawyk przechodzenia na czerwonym świetle również stwarza takie ryzyko?

Z punktu widzenia ochrony praw człowieka ważne jest nie tylko meritum przepisu, ale również tzw. sprawiedliwość proceduralna, czyli możliwość odwołania się do sądu w przypadku, gdy nie zgadzamy się z podjętą względem nas decyzją. Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych, regulująca tryb przyznawania akredytacji, takiego trybu nie przewiduje. Ani negatywna opinia policji, ani wydana na jej podstawie decyzja UEFA nie podlegają zaskarżeniu. Co więcej, policja swojej negatywnej opinii o osobie starającej się o akredytację nie udostępnia ani nie uzasadnia nawet samemu zainteresowanemu.

Tak skonstruowane przepisy krytykowaliśmy już w trakcie ich powstawania przeczuwając, że w praktyce będą one prowadzić do nadużyć. Niedawno media donosiły o sprawie Ramiego Faresa, który prawdopodobnie nie otrzymał akredytacji UEFA jedynie ze względu na pochodzenie etniczne. Docierają do nas również sygnały o innych osobach, które z różnych - na pozór zupełnie nieadekwatnych - względów zostały uznane za stwarzające zagrożenie dla turnieju.

Nie tylko brak dostępu do opinii policji, brak uzasadnienia i niezaskarżalność opinii są problemem. Przepisy nakładają na policję obowiązek przedstawienia prywatnemu podmiotowi – UEFA – informacji na temat osoby starającej się o akredytację. Oparta m.in. na Krajowym Rejestrze Karnym opinia zawiera wrażliwe dane osobowe, czyli takie, które powinny podlegać szczególnej ochronie. Jej przekazywanie „na zewnątrz” z pewnością nie służy ochronie naszej prywatności.

W sprawie Ramiego Faresa doszło prawdopodobnie do dyskryminacji ze względu na pochodzenie. Rami, ze względu na palestyńskie korzenie ojca, nie może zostać wolontariuszem podczas Euro 2012. Nie przysługuje mu też żaden środek prawny – możliwość odwołania, czy chociażby zdobycia wystawionej przez policję opinii. Dlatego postanowiliśmy zwrócić się w jego sprawie do Rzecznik Praw Obywatelskich – prof. Ireny Lipowicz, licząc na to, że oficjalne wystąpienie RPO wpłynie pozytywnie na zmianę praktyki stosowania omówionych wyżej przepisów.

Wojciech Klicki

Wystąpienie Fundacji Panoptykon do RPO