WIEDZA

Na początku tego roku Rzecznik Praw Obywatelskich skierowała do Ministra Sprawiedliwości oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wystąpienia generalne związane z funkcjonowaniem monitoringu wizyjnego.

Pierwsze z nich dotyczyło wykorzystywania kamer w zakładach karnych (pisaliśmy o tym w tekście: Wystąpienie RPO w sprawie kamer w więzieniach). Rzecznik zwróciła uwagę, że po wejściu w życie nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego z czerwca 2009 roku, dotyczącej właśnie monitoringu, znacznie wzrosła liczba skarg na jego funkcjonowanie. RPO zwróciła się do Ministra Sprawiedliwości o podanie statystyk dotyczących wykorzystania kamer oraz informację, czy rozszerzenie monitoringu przełożyło się na realny wzrost bezpieczeństwa.

Na początku grudnia 2010 r. Komisja Europejska ogłosiła rozpoczęcie negocjacji ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie podpisania nowych umów dotyczących przekazywania danych pasażerów europejskich linii lotniczych podróżujących za ocean (Passenger Name Record – PNR). W kolejce po dostęp do nich ustawiają się już Australia i Kanada, a w perspektywie także inne kraje. Pojawia się coraz więcej wątpliwości, czy nie chcą one wiedzieć o Europejczykach za dużo.

Dane PNR pochodzą od samych pasażerów. Każdy z nas wprowadza je, rezerwując bilet lotniczy. W zależności od konkretnego przewoźnika najczęściej zawierają imię i nazwisko, datę urodzenia, adres, telefon, e-mail pasażera, a także trasę podróży, formę płatności za bilet oraz dane tzw. osoby kontaktowej.

Projekt ustawy o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej, nad którym pracuje MSWiA narusza standardy ochrony danych osobowych. Dopuszcza dość swobodne przekazywanie zagranicznym służbom ogromnej ilości informacji o obywatelach, a jednocześnie pomija milczeniem kwestię zapewniania należytej gwarancji dla praw osób, których dane te dotyczą.

Założenia ustawy

Ustawa przygotowywana przez MSWiA zakłada stworzenie systemu informatycznego, który umożliwi łatwą i szybką wymianę danych między policją, niektórymi służbami specjalnymi (m.in. CBA, ABW, Służbą Celną, Żandarmerią Wojskową), a także organami podatkowymi oraz organami kontroli skarbowej różnych państw członkowskich UE. Służby będą zobowiązane wzajemnie udostępnić sobie dane gromadzone według przysługujących im kompetencji w prawie krajowym, w celu „wykrywania i ścigania sprawców przestępstw, czy zapobieganiu przestępczości”.

W najbliższy czwartek, 24 lutego odbędą się posiedzenia sejmowych komisji, na których mają zostać przyjęte dwa bardzo ważne projekty ustaw: o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz o systemie informacji oświatowej. Tematycznie oba te projekty są od siebie dość odległe, jednak na pewnym poziomie wiele je ze sobą łączy. Nie chodzi tylko o to, że oba trafiły do sejmu pod koniec zeszłego roku w ramach ofensywy legislacyjnej rządu Donalda Tuska, szybko przechodzą ścieżkę ustawodawczą i tego samego dnia mają zostać przyjęte przez odpowiednie komisje. Podobieństwo jest głębsze, co sugerują nam tytuły projektów: oba przewidują stworzenie bardzo dużych, scentralizowanych systemów, które umożliwią integrację i wymianę szerokiego zakresu informacji o życiu obywateli.