„Bezpieczeństwo dzieci” jest wyrażeniem niczym mantra powtarzanym przez rodziców, dyrektorów szkół i polityków. Nic dziwnego. Bo komu może ono nie leżeć na sercu?

Lepiej stawiać na edukację uczniów, nauczycieli i rodziców oraz budowanie pozytywnego klimatu w szkole czy przeznaczać pieniądze na monitoring? Ministerstwo Edukacji Narodowej przekazało do konsultacji społecznych projekt nowego programu Bezpieczna+, w którym próbuje pogodzić wodę z ogniem. Program ma koncentrować się na budowaniu wiedzy dotyczącej bezpieczeństwa w sieci, rozwijaniu umiejętności pracy w grupie, wspieraniu aktywności obywatelskiej itp. Ma otwierać szkoły na współpracę z lokalnymi środowiskami, w tym z organizacjami społecznymi. Jednocześnie jednak przewiduje instalację w szkolnych budynkach kolejnych kamer monitoringu, nie określając jednocześnie żadnych wymogów ani zasad, na jakich miałoby się to odbywać (poza regułami przyznawania dofinansowania). Czy te dwa kierunki działań da się pogodzić? Czy można rozwijać relacje wzajemnego zaufania i uczyć szacunku dla prywatności innych osób w sieci w oplecionych siecią kamer szkołach?

Jak skutecznie uczyć dzieci i młodzież świadomego oraz krytycznego podejścia do nowych technologii? – to podstawowe pytanie, z którym mierzymy się w ramach działań realizowanych pod szyldem „Cyfrowa Wyprawka”.

„Cyfrowa Wyprawka” została objęta honorowym patronatem Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (od wczoraj funkcję tę pełni dr Edyta Bielak-Jomaa). Portal „Cyfrowa Wyprawka” jest adresowany do nauczycieli, trenerów i do wszystkich osób, które szukają materiałów edukacyjnych na temat bezpieczeństwa w sieci, ochrony danych osobowych i prywatności. Specjalnie dla nich opracowaliśmy scenariusze lekcji dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Na ich podstawie, nauczyciele, również ci, którzy nie mają pogłębionej wiedzy technicznej, mogą przekazać swoim uczniom wiedzę, jak dbać o swoje prawa i unikać niebezpiecznych sytuacji w sieci.

Media donoszą o bulwersującym przypadku znęcania się nad uczniami przez nauczycielkę, która w trakcie lekcji miała wyzywać swoich kilkuletnich podopiecznych i zaklejać im usta taśmą. Sprawa wyszła na jaw dzięki matce, która zaniepokojona zachowaniem swojego syna, postanowiła nagrać przebieg lekcji na dyktafon. Prawdopodobnie to, co usłyszała, nie było jednorazowym wybrykiem nauczycielki. Od razu pojawiły się głosy, że odpowiedzią na takie problemy powinien być monitoring w klasach. Czy aby na pewno? Czy mimo braku kamer dyrekcja naprawdę mogła nie wiedzieć, co dzieje się w szkole w trakcie lekcji? Trudno wydawać wyrok, nie znając szczegółów sprawy, jednak jeśli rzeczywiście dzieci od miesięcy zdradzały objawy niepokoju i nie chciały chodzić do szkoły, to problemem jest nie brak kamer, lecz brak odpowiedniej reakcji dorosłych.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych szykuje program dofinansowania monitoringu w szkołach. Dwa tygodnie temu pisaliśmy o odpowiedzi ministerstwa na poselską interpelację dotyczącą tej propozycji oraz o braku reakcji na nasze pytania. W tym tygodniu wreszcie doczekaliśmy się oficjalnego pisma z MSW. Dowiadujemy się z niego, że nasz e-mail z pytaniami trafił do adresata… po 4 miesiącach.

Przejmując ster władzy, Ewa Kopacz ogłosiła, że jednym z priorytetów rządu będzie dbanie o bezpieczeństwo dzieci. Cel to oczywiście szczytny, gorzej z zaproponowanym rozwiązaniem: państwo ma znów odkręcić kurek z pieniędzmi na rozwój monitoringu w szkołach.

Konsultacje publiczne są kluczowym elementem włączania obywateli w proces podejmowania decyzji. Są też jednym z częściej wykorzystywanych przez Panoptykon narzędzi – przez 5 lat działalności opracowaliśmy i przekazaliśmy organom tworzącym prawo ponad 160 opinii prawnych, stanowisk i wystąpień. Dlatego oburza nas, kiedy władza podchodzi do prowadzonych konsultacji jak do obowiązku, który trzeba jedynie „odhaczyć”.

Kamery monitoringu, które zadomowiły się w polskich szkołach, to poważny problem. Jednak to nie jedyne placówki, gdzie przez wiele godzin przebywają dzieci i pojawia się pokusa założenia monitoringu. Kamery, czasem nawet z możliwością oglądania nagrań przez Internet, to codzienność w wielu przedszkolach i żłobkach.