5 najczęstszych pytań o powszechną lustrację majątkową

W ostatnich tygodniach jak Polska długa i szeroka tysiące ludzi zastanawiają się, czy niedługo ich sytuacja finansowa stanie się informacją dostępną w Internecie dla każdego. Problem pojawił się wraz z ogłoszeniem projektu ustawy jawności publicznego, w ramach którego zaplanowano powszechną lustrację majątkową. Chociaż już teraz wiele osób składa oświadczenia majątkowe, to dostajemy sygnały od zaniepokojonych pracowników sektora publicznego, którzy nie chcą, żeby informacje o ich stanie majątkowym były publikowane w Internecie. Czy ich obawy są uzasadnione? Z pewnością, chociaż odpowiedź na pytanie: kto i czego ma się bać, nie jest taka prosta. Dlatego zebraliśmy odpowiedzi na 5 najczęstszych pytań o oświadczenia majątkowe.

1. Czy będę mieć obowiązek składania oświadczenia?

W drugiej wersji projektu ustawy o jawności życia publicznego z 12 grudnia 2017 r. w art. 49 pkt 1 -141 znalazła się długa lista urzędów i stanowisk, których dotyczy obowiązek składania oświadczeń majątkowych. Według szacunków Rzecznika Praw Obywatelskich lista ta może dotyczyć nawet 1,5 miliona osób (dziś oświadczenia składa ok. 350 tys. osób).

Jeśli pracujesz w NIK-u czy innym urzędzie centralnym, ze względną łatwością odnajdziesz się na tej liście. Jeśli Twojego urzędu nie ma na liście, musisz poszukać szerszej kategorii, w której mieści się Twoje stanowisko. Np. główny specjalista w urzędzie wojewódzkim może być „urzędnikiem służby cywilnej” (art. 49 pkt 59). Inne szersze kategorie to m.in. „naczelnik wydziału” (pkt 65) czy „pracownik samorządowy zatrudniony w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego na stanowisku urzędniczym” (pkt 112).

Jeśli się nie odnajdziesz na tej 141-punktowej liście, prawdopodobnie co do zasady (od której są wyjątki – patrz pyt. 4) nie będzie Cię dotyczył obowiązek składania oświadczenia – to jednak się może zmienić, bo właśnie powstaje kolejna wersja projektu ustawy.

2. Czy moje oświadczenie majątkowe będzie publicznie dostępne?

Jeśli odnalazłeś/-aś się na liście z art. 49 projektu ustawy, zanotuj, który to punkt i przejdź do art. 59. Znajdziesz w nim informację, które oświadczenia z listy z art. 49 będą publikowane – jeśli Cię tam nie ma, to znaczy, że Twoje oświadczenie nie będzie publikowane.

Przykład: urzędnik gminny zobowiązany jest do składania oświadczenia majątkowego wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta(art. 49 pkt 112). Punktu 112 nie ma jednak w art. 59, co oznacza, że oświadczenie nie będzie publikowane. Inaczej jest z pracownikami samorządowymi zatrudnionymi na stanowiskach kierowniczych (art. 49 pkt 113) – ten punkt jest wymieniony w art. 59, a więc ich oświadczenia będą jawne.

3. Czy w oświadczeniu będzie trzeba podawać informację o zarobkach współmałżonków?

Informacje, jakie muszą znaleźć się w oświadczeniu, wymienione są w art. 47 projektu. W jego aktualnej wersji (z 12 grudnia 2017 r.) nie ma obowiązku podawania informacji o zarobkach współmałżonków. To oczywiście też jeszcze może się zmienić.

4. Czy jeśli nie ma mnie na liście osób zobowiązanych do składania oświadczeń to znaczy, że nie muszę go składać?

Wydawałoby się to logiczne, prawda? Ale od każdej reguły są wyjątki, także od tej: CBA może wezwać każdą osobę pełniącą funkcję publiczną (np. nauczyciela, pracownika uczelni, lekarza) do złożenia oświadczenia.

5. Obejmuje mnie obowiązek składania oświadczeń. Jestem członkiem pewnego stowarzyszenia, którego aktywność nie ma nic wspólnego z moją pracą. Czy będę musiał podać w oświadczeniu informację o przynależności do niego? Nie chcę tego robić, bo to moja prywatna sprawa, co robię po godzinach.

Rzeczywiście taka propozycja znalazła się w pierwszej wersji projektu. Ale w kolejnej (z 12 grudnia) zostawiono jedynie obowiązek podania informacji o członkostwie we władzach fundacji i stowarzyszeń. Oznacza to, że, nie będziesz musiał informować, że jesteś członkiem stowarzyszenia, ale tak – jeśli jesteś w jego zarządzie lub komisji rewizyjnej (w przypadku fundacji – rady).

***

Zachęcamy Was do samodzielnego poszukania odpowiedzi na pierwsze i drugie pytanie – o to, czy będzie dotyczył Was obowiązek składania i publikowania oświadczeń. Jeśli wciąż nie będziecie mieć pewności – napiszcie do nas w komentarzu pod tekstem. Nasi eksperci postarają się Wam pomóc.

Tymczasem czekamy na kolejną wersję projektu. Zgodnie z zapowiedziami, w połowie stycznia projekt ma już trafić do Sejmu. Nowa wersja, która może jeszcze wiele zmienić, może się więc pojawić w najbliższych dniach. Będziemy Was informować!

Anna Obem, Wojciech Klicki