Komentarz Fundacji Panoptykon po wysłuchaniu PUKE w sejmie

Za nami wysłuchanie kandydata na Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Na ostatniej prostej organizacje społeczne wywalczyły chociaż udział w rozmowie z kandydatem oraz zadanie mu ważnych pytań. Co odpowiedział kandydat?

Przemysław Kuna kandydatem na Prezesa UKE – wysłuchanie w sejmie

Spotkanie z przedstawicielami społeczeństwa odbyło się po apelu Fundacji Panoptykon i 35 innych organizacji – staraliśmy się o to od sierpnia. Opisywaliśmy nasze apele o ujawnienie innych kandydatów i zorganizowanie debaty, niestety, odbiły się od drzwi KPRM.

Ostatecznie wysłuchanie jedynego przedstawionego publicznie kandydata zorganizowała sejmowa komisja Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii. Posiedzenie komisji z udziałem Przemysława Kuny wyznaczono na 24 września 2025 r.

Image

Wyniki głosowania za pozytywnym zaopiniowaniem Przemysława Kuny. Komisja cyfryzacji zaopiniowała pozytywnie kandydata.

Po debacie Kuna został zaopiniowany pozytywnie przez komisję. Teraz nad jego kandydaturą zagłosują posłowie na posiedzeniu plenarnym Sejmu.

Kontrowersje na komisji. W tle wdrożenie DSA i kompetencje Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej

We wtorek 23 września Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy wdrażającej akt o usługach cyfrowych (czyli DSA). Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla w komunikacie, że nowe przepisy regulują „usuwanie nielegalnych treści”, co od razu spotkało się z zarzutami o cenzurę.

Czytaliśmy ostatni publicznie dostępny projekt (z 18.09) i nie widzimy w nim takiego zagrożenia. Była to wnikliwa lektura, bo projekt wdrożenia DSA ze stycznia został przez nas mocno skrytykowany. Ale od tego czasu resort cyfryzacji wprowadził do nowej wersji projektu sporo zmian, które minimalizują ryzyko nieuzasadnionego ograniczania wolności słowa przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Image

Niestety, temat „cenzora internetu” (my wolimy nazywać go „strażnikiem internetu”) – rozgrzał umysły polityków, którzy na komisji zaczęli przerzucać się oskarżeniami. Chodzi o możliwość wszczęcia przez PUKE procedury blokowania nielegalnych treści oraz przywracania niesłusznie zablokowanych. Z odpowiedniki zabezpieczeniami posłuży ona także poszkodowanym cenzurą. 

Posłowie przypomnieli także temat ostrej reakcji Ministra Gawkowskiego na nielegalne treści rozpowszechniane przez chatbota Grok na platformie X. Krzysztof Gawkowski wspomniał wtedy, że „Prezes UKE będzie mieć kompetencje do blokowania portalu w Polsce”.

To nie jest takie proste i raczej i nie czeka nas cenzura w stylu chińskim czy rosyjskim. Tłumaczymy to w tekście „Czy Prezes UKE będzie mógł wyłączyć X w Polsce?”.

Pytania organizacji społecznych – współpraca międzynarodowa i egzekwowanie DSA

Na koniec pytania zadawały organizacje społeczne. Pozostało niewiele czasu, a kandydat musiał odpowiedzieć na wszystkie zbiorczo.  Zadaliśmy w sumie 3 pytania:

• W jaki sposób wyobraża Pan sobie umieszczenie w strukturze UKE nowego obszaru, jakim będzie egzekwowanie DSA i współpraca z organami na poziomie UE?  Jakie rozwiązania instytucjonalne i operacyjne wewnątrz urzędu uważa Pan za kluczowe?  Czy budżet, jaki w tej chwili zaplanowano dla  UKE w zw. z realizacją tych zadań , jest – Pana zdaniem –  wystarczający?
• Decyzje Prezesa będą miały bezpośredni wpływ na wolność słowa i jakość debaty publicznej w sieci, m.in. z uwagi na nowe uprawnienia dotyczące blokowania lub przywracania treści na platformach internetowych. Jak wyobraża Pan sobie praktyczne funkcjonowanie procedur rozstrzygania takich sporów w UKE? Jakie środki zamierza Pan wdrożyć, aby zagwarantować przejrzystość i proporcjonalność działań Urzędu w tym zakresie?
• Jak widzi Pan rolę UKE we wspieraniu skutecznego egzekwowania DSA wobec największych platform i przeciwdziałania systemowym problemom związanym z ich funkcjonowaniem? Kluczowe narzędzia w tym zakresie należą do Komisji Europejskiej. Bruksela potrzebuje jednak oparcia w państwach członkowskich, żeby utrzymać stanowczy kurs wobec big techów. Czy znajdzie takie oparcie w polskim Koordynatorze Usług Cyfrowych?

 Jak oceniamy kandydata na PUKE?

Wspomnieliśmy już wcześniej, że kandydat odpowiadał zbiorczo na kilkadziesiąt pytań, dlatego na wiele wątków jego odpowiedzi były dość ogólne. Dostrzegamy jednak kilka ważnych dla nas punktów:

1. Kandydat deklaruje otwartość i chęć współpracy ze społeczeństwem obywatelskim oraz Radą Usług Cyfrowych – trzymamy za słowo.

2. Kandydat nie chce „cenzurować internetu”, nie będzie podejmował żadnych „subiektywnych decyzji” jeśli chodzi o usuwanie treści, podkreślał też znaczenie bezpieczników proceduralnych,zawartych w aktualnym projekcie ustawy wdrażającej DSA, które ograniczają ryzyko nadużywania przez urząd nowych uprawnień. Chce żeby działania urzędu w tym zakresie były w pełni transparentne i profesjonalne.

   Mamy nadzieję, że pójdzie za tym wdrożenie konkretnych rozwiązań instytucjonalnych, które faktycznie zminimalizują ryzyko nadużyć (np. zatrudnienie odpowiednich ekspertów, przeszkolenie zespołu, współpraca ze środowiskami od lat walczącymi z nielegalnymi treściami czy publikowanie raportów przejrzystości).

3. P. Kuna zapowiedział, że będzie chciał powołać nowego wiceprezesa UKE, który będzie odpowiedzialny za regulacje rynku cyfrowego. Taka zapowiedź może świadczyć o tym, że egzekwowanie DSA będzie miało w urzędzie adekwatną rangę.